10. Evenementen
Tutti Fratelli en Reinhilde Decleir - Foto © Filip Van Loock
We vinden het belangrijk om onze sectoren te informeren en inspireren en met hen in dialoog te gaan. Dat doen we via diverse evenementen, die vorig jaar gelukkig weer fysiek konden doorgaan. We kunnen tevreden terugblikken op een aantal bekende hoogtepunten, zoals de uitreiking van de Ultimas en Kunstendag voor Kinderen, maar zijn vooral trots op enkele nieuwe initiatieven: de Dag van de Jeugdjournalistiek, CULTURE TALKS en de voorstelling van het eerste concept van het virtueel museum van Vlaanderen. Benieuwd? Verneem er alles over in dit hoofdstuk.
Foto © Bart Van der Moeren
Foto © Bart Van der Moeren
Foto © Filip Van Loock
Foto © Bart Van der Moeren
Foto © Filip Van Loock
Foto © Bart Van der Moeren
10.1 Bijzondere editie van de Ultimas 2021
Na een (geslaagde) digitale editie kon awardshow voor de Ultimas 2021 opnieuw live doorgaan. Op dinsdag 10 mei werden in deSingel in Antwerpen de Vlaamse Cultuurprijzen uitgereikt aan 13 laureaten in evenveel categorieën, als erkenning voor hun verdienste in de (socio-)culturele sector. Reinhilde Decleir ontving de Ultima voor Algemene Culturele Verdienste als bekroning van haar carrière.
Een wervelende show met alles erop en eraan, dat was afgelopen jaar opnieuw mogelijk voor de uitreiking van de Ultimas. De show werd gestreamd op VRT NU en uitgezonden op Radio 1. Portland zorgde voor de muziek en ook alle laureaten brachten entertainment op het podium. Sofie Lemaire en Thomas Vanderveken waren de gastvrouw en gastheer van de avond.
Postuum eerbetoon aan Reinhilde Decleir
Tijdens de show kreeg actrice en theatericoon Reinhilde Decleir een passend eerbetoon, waarbij video’s van Jan Eelen gecombineerd werden met live begeleiding op piano en het koor van Tutti Fratelli, de organisatie waarvan Decleir aan de wieg stond. Reinhildes zoon Fonne Wuyts en acteur Nico Sturm (haar opvolger bij Tutti Fratelli) kwamen de Ultima voor Algemene Culturele Verdienste in ontvangst nemen.
Foto © Filip Van Loock
‘Tegenwind’ winnaar van de eerste publieksprijs
Bij deze editie werd voor het eerst een publieksprijs uitgereikt. Die was bedoeld voor artiesten of organisaties die in 2021 hadden bijgedragen aan de verbreding van cultuur, maar niet meteen in de bestaande Ultimas-categorieën passen. De eerste publieksprijs ging naar documentairereeks Tegenwind.
Foto © Bart Van der Moeren
Award in nieuw kleedje
Alle laureaten ontvingen een fysieke award. Die is voor de gelegenheid in een nieuw kleedje gestoken door beeldend kunstenaar Daan Gielis. Daarnaast was er voor elke laureaat zoals steeds een geldprijs van 10.000 euro. De uitzondering daarop is de winnaar van de Ultima voor Algemene Culturele Verdienste, die 20.000 euro krijgt als bekroning van een integrale carrière.
Foto © Bart Van der Moeren
Laureaten 2021
Algemene Culturele Verdienste Reinhilde Decleir
Amateurkunsten Belgische Improvisatieliga (BIL)
Architectuur en Toegepaste Kunsten Horst Festival
Beeldende kunst Kobe Matthys - Agentschap
Cultureel Ondernemerschap Hnita Jazz Club
Film & Visuele Media Kaat Beels en Nathalie Basteyns
Letteren Annelies Verbeke
Muziek Lieselot De Wilde
Opkomend Talent Gorges Ocloo
Podiumkunsten Lucinda Ra
Roerend en Immaterieel Erfgoed De Borgerhoutse Reuzenstoet
Sociaal-Cultureel Volwassenenwerk Grootouders voor het Klimaat
Publieksprijs Tegenwind.
Lees alles over de laureaten op de Ultimas website
Foto © Bart Van der Moeren
Foto © Filip Van Loock
Foto © Filip Van Loock
Foto © Bart Van der Moeren
Foto © Filip Van Loock
Foto © Filip Van Loock
Foto © Martin Corlazzoli
AkkeAkkeTuut - Foto © Eef Segers
10.2 Kunstendag voor Kinderen: iedereen natuurtalent!
Op zondag 20 november was het weer zover: Kunstendag voor Kinderen. Deze 11de editie was een absolute recordeditie: maar liefst 240 organisaties organiseerden meer dan 350 kunstige activiteiten op kindermaat in heel Vlaanderen en Brussel. Kinderen tot 12 jaar konden de hele dag proeven van theater, film, muziek, dans, architectuur, literatuur en beeldende kunst, samen met hun familieleden. In totaal telden we zo’n 41.000 bezoekers.
Kunstendag voor Kinderen is een initiatief van de Vlaamse minister van Cultuur en wordt georganiseerd door het Departement Cultuur, Jeugd en Media. De dag staat volledig in het teken van kinderen en kunst. Bedoeling is kinderen te laten kennismaken met het kunstenaanbod en hen zo te stimuleren om er zelf ook actief aan deel te nemen. Door kunst leren kinderen anders kijken naar de wereld om hen heen en doen ze dingen die onmogelijk lijken. Kinderen zijn bovendien het publiek van morgen.
Meer dan 300 activiteiten in Vlaanderen en Brussel
Deze 11de editie van Kunstendag voor Kinderen stond helemaal in het teken van 'natuur' en 'natuurtalenten'. Brusselse en Vlaamse cultuurhuizen zetten de deuren wijd open en voorzagen tal van leuke en creatieve activiteiten waarin de natuur centraal stond en waar kinderen volop hun (natuur)talenten konden ontdekken.
Van een workshop breakdance, over takfiguurtjes maken, tot kunstige koekjes en cakejes bakken. Het Urban Center in Brussel, het Belfort in Gent of AMUZ in Antwerpen. Er viel heel wat te beleven op tal van locaties.
Ambassadrice Maureen Vanherberghen
Maureen Vanherberghen was de trotse ambassadrice van deze 11e editie van Kunstendag voor Kinderen. Maureen is Q-dj en zangeres en is razend bekend bij kinderen door onder meer haar rollen in de Ketnetseries D5R en Helden.
De campagne op sociale media was dan ook een schot in de roos. In een aantal video’s daagde ze de kinderen uit om deel te nemen. Die werden door maar liefst 438.402 unieke bezoekers op Facebook en Instagram bekeken.
Wedstrijd ‘Ontdek het natuurtalent in jouw klas!’
We koppelden ook een leuke wedstrijd aan deze editie. Wat we vooral duidelijk wilden maken: kinderen hebben geen dure verf, hoogtechnologische camera of perfect gestemde muziekinstrumenten nodig om kunst te maken. Creativiteit zit namelijk niet in het materiaal, maar in onszelf. Om dat te bewijzen, daagden we klassen uit om samen de natuur in te trekken en creatief aan de slag te gaan met simpele natuurelementen. Alles mocht: dansen als een zwalpende boom, een drumsolo met takken, een masker van blaadjes, enzovoort.
Onder alle deelnemende klassen verlootten we natuurlijk ook een prijs: de winnaars kregen leuke T-shirts met het opschrift ‘Ik ben een natuurtalent’.
“Dit is écht iets voor mij. Als ik aan kinderen mee de goesting kan geven om te ontdekken wat ze goed kunnen, dan is dat alleen maar een voorrecht!”
Maureen Vanherberghen
10.3 CULTURE TALKS Commons: cultuur als gemeengoed
Met het jaarlijkse evenement CULTURE TALKS wil het Departement Cultuur, Jeugd en Media partners en experten uit culturele sectoren en creatieve industrieën verenigen met academici en beleidsmakers. In dialoog zoeken we antwoorden op de huidige en toekomstige uitdagingen waarmee de brede cultuursector geconfronteerd wordt. Op 6 december 2022 vond in de Universiteit van Antwerpen de eerste editie plaats: CULTURE TALKS Commons.
Het cultuur- en medialandschap is voortdurend in beweging. De niet-aflatende stroom van sociale, maatschappelijke, economische en technologische veranderingen stelt de creatieve sectoren telkens voor nieuwe uitdagingen. Dat vraagt een grote mate van flexibiliteit, verbeelding en vernieuwingszin.
Met CULTURE TALKS focussen we op innovatie en digitalisering, om van daaruit (beleids)lijnen te trekken naar cultureel ondernemerschap en de internationale uitstraling van ons culturele en creatieve veld. CULTURE TALKS wil grenzen verleggen en ertoe bijdragen dat zowel het beleid als de creatieve en culturele sectoren zichzelf blijven in vraag stellen en heruitvinden.
Thema 2022: Commons
Het evenement focust telkens op een thema dat een groeiend belang kent in het cultuur- en medialandschap. Het thema van de eerste editie was commons. We onderzochten de meerwaarde van commons voor cultuur en media en de impact op het beleid.
Maar wat is een common eigenlijk? Een common of gemeengoed ontstaat wanneer een groep mensen samen een hulpbron delen en afspraken maken over het gebruik ervan. Ook in Vlaanderen zien we initiatieven zoals ‘De Koer’ in Gent of ‘De Garage’ in Antwerpen, die steunen op het collectief bezit en beheer van materiële en immateriële bronnen.
Experten uit binnen- en buitenland
Curator Pascal Gielen, hoogleraar Cultuursociologie (Universiteit Antwerpen) en expert in cultural commons, presenteerde een praktijkgericht programma. Daarmee probeerde hij een antwoord te bieden op de vraag 'Hoe maken we ons cultuurbeleid commons proof?'
Drie internationale gastsprekers deelden hun inzichten:
- Merete Sanderhoff, curator bij het Deense Staatsmuseum voor Kunst (DSK) en auteur van Sharing is Caring Sanderhoff lichtte toe hoe je als museum de commons-principes kunt toepassen in het beheer en de ontsluiting van je collectie, zowel digitaal als fysiek. Zo investeert het DSK bijvoorbeeld in de digitalisering van zijn collectie in hoge kwaliteit, met de bedoeling ze online beschikbaar te stellen voor het grote publiek.
- Michel Bauwens, oprichter van de P2P Foundation Bauwens schetste hoe we ons op een keerpunt in de geschiedenis bevinden, waar economische systemen op hun grondvesten daveren. Hij legde het principe uit van een economie gebaseerd op commons-principes en lichtte toe waarom hij dit contributieve model met gezamenlijke afhankelijkheid als een valabele derde weg tussen markt en overheid ziet.
- Iva Čukić, oprichter Ministry of Space Čukić pleitte voor een gemeenschappelijk gebruik van ruimte in de cultuursector en illustreerde dat met inspirerende voorbeelden uit Belgrado. Ze gaf als voorbeeld een common culturele ruimte, waarvan er 300 sleutels in omloop zijn bij creatievelingen, zonder dat er tot nu toe misbruik van werd gemaakt.
Tijdens de lunch maakten de deelnemers kennis met Commons Lab, een sociaal-culturele vereniging die vernieuwende en inspirerende commons-gerichte experimenten opstart en ondersteunt. Zij brachten aan de hand van de input van de deelnemers initiatieven in Vlaanderen in kaart.
In de namiddag vonden 4 parallelle workshops plaats. Wouter Hillaert (Common Income) werkte twee workshops uit over ‘commons en financiën’, Evi Swinnen (Timelab) legde in een participatieve workshop de link tussen ‘commons en ruimte’ en David Nassen (IDEA Consult) inspireerde over ‘commons en digitalisering’.
FMC © Annemarija Gulbe
FMC © Annemarija Gulbe
10.4 Frans Masereel Centrum blaast 50 kaarsjes uit
Op 15 oktober 2022 vierde het Frans Masereel Centrum zijn 50ste verjaardag. Het kunstencentrum voorzag een gevarieerd verjaardagsprogramma vol artistieke activiteiten en stelde daarvoor zijn unieke ateliers open voor het grote publiek. Maar liefst 800 kunstliefhebbers vierden mee feest. Centraal op het programma stond de voorstelling van een onderzoekspublicatie over de 50-jarige geschiedenis van het centrum.
Het internationale kunstencentrum Frans Masereel ontvangt jaarlijks tussen de 50 en 100 kunstenaars van over de hele wereld. Ze verblijven er een tijdje om zich te verdiepen in printed matter at large en om nieuwe grafische projecten te creëren.
Een memorabel verjaardagsfeest
Tientallen kunstenaars, muzikanten, onderzoekers, vrijwilligers en uiteraard medewerkers van het centrum maakten van deze verjaardag een onvergetelijk feest. Zo gaven enkele kunstenaars een demonstratie van verschillende grafische technieken, zowel op de verschillende persen als in het digitale atelier. Kinderen konden de hele dag onder begeleiding leren zeefdrukken. De vele bezoekers konden er eveneens de collecties van 5 kunstenaars uit 5 verschillende decennia bewonderen. De minister van Cultuur onthulde ook nog een gedenksteen voor wegbereider Fons Mertens en architecten Lou Jansen en Rudi Schiltz.
De gemeente Kasterlee en haar inwoners werden actief betrokken bij de festiviteiten. Het voorbije anderhalf jaar liep er een participatietraject met een groep van 8 gemotiveerde lokale vrijwilligers, het zogenaamde Smaakpanel. Bedoeling was het Frans Masereel Centrum op een duurzame manier meer bekend te maken bij de inwoners van de gemeente. Een van de projecten van het Smaakpanel is de Masereelroute: een gloednieuwe en permanente kunst- en wandelroute van 4 kilometer in de prachtige groene omgeving rond het kunstencentrum. De route werd op 15 oktober onder veel belangstelling ingewandeld.
FMC © Annemarija Gulbe
Onderzoek naar 50 jaar geschiedenis
In dit jubileumjaar verscheen ook een onderzoekspublicatie over 50 jaar Frans Masereel Centrum, die ook op 15 oktober werd voorgesteld. Het boek Diepdruk – Vlakdruk – Hoogdruk - Doordruk brengt op basis van uitgebreid archiefonderzoek voor het eerst een kunsthistorische en cultuurpolitieke geschiedschrijving van het Frans Masereel Centrum. Het boek bevat rijkelijk geïllustreerde bijdrages over onder meer de architectuur van het centrum, de cultuurpolitieke context waarin het opereert en de kunstenaarsboeken die het heeft uitgegeven. Het bundelt ook interviews met kunstenaars die er verbleven en toont per decennium een selectie van grafisch werk dat in het centrum gemaakt is.
FMC © Annemarija Gulbe
Virtueel Museum
10.5 Virtueel museum van Vlaanderen: van ontwerp naar prototype
Vlaanderen werkt aan een virtueel museum. Het virtuele museum wil roerend, onroerend en immaterieel erfgoed verbinden in digitale verhalen over Vlaanderen. In 2022 zetten we een aantal belangrijke stappen in de uitwerking ervan, samen met de erfgoedsector.
Ontwerpdagen: het museumconcept uitpuren
Elk geslaagd project begint natuurlijk met een sterk ontwerp. In februari 2022 organiseerden we daarom een reeks ontwerpdagen. We stonden samen met de sector stil bij de resultaten van de sectorbevraging, een eerste reeks concepten en de verhalen die we willen vertellen. Aan de hand van suggesties en reacties van meer dan 130 deelnemers uit alle hoeken van de erfgoedsector puurden we het concept voor het museum verder uit.
Trefdag: demo’s van de interactieve prototypes
Hoe zal het virtueel museum er concreet uitzien en welke verhalen komen er aan bod? Op 21 november, een dik halfjaar na de ontwerpdagen, lichtten we een eerste tipje van de sluier op. We organiseerden een trefdag in Brussel voor professionals uit de cultureel-erfgoedsector. Op het programma: een stand van zaken van het project en demo’s van de interactieve prototypes.
Op de trefdag konden mensen ook luisteren naar de inzichten die we tijdens gebruikerstesten hadden verzameld. Maar ook digital storytelling en de redactionele, technologische en organisatorische aspecten kwamen uitgebreid aan bod.
Benieuwd naar de prototypes? Test de demo’s op doemee.museumvanvlaanderen.be.
Foto © Gekkoo
10.6 Jongerenevent #KZEGHETU: de stem van jongeren #GEHOORD
In 2022 konden we jongeren opnieuw live betrekken bij de verschillende thema’s van het Jeugd- en Kinderrechtenbeleidsplan (JKP). We nodigden hen uit om samen met ons na te denken over zaken zoals gezonde en leefbare buurten, je goed in je vel voelen of het klimaat. Meer dan 100 leerlingen tussen de 14 en 20 jaar lieten hun stem horen.
Het JKP is een beleidsinstrument van de Vlaamse Regering dat het jeugd- en kinderrechtenbeleid in Vlaanderen bundelt. Het plan omvat de acties en maatregelen die de Vlaamse ministers in deze regeerperiode voorzien voor kinderen en jongeren.
Boeiende jongerendag in Brussel
Op 9 mei 2022 nodigden we jongeren en leerkrachten uit voor het jeugdevenement #KZEGHETU in het Herman Teirlinckgebouw in Brussel. Na 5 interactieve online inspiratiesessies met jeugdwerkpartners, lokale besturen en experten konden we eindelijk ook de jongeren zelf aan het woord laten over het JKP.
Meer dan 100 leerlingen tussen de 14 en 20 jaar kregen de kans om kennis te maken met de vele thema’s van het JKP en hun stem te laten horen. Onder hen was er ook één OKAN-klas en één klas met jongeren met een beperking.
De thema’s van het JKP gaan van (cyber)pesten, kindvriendelijke buurten, het klimaat, gender tot (sociaal) ondernemerschap, je goed in je vel voelen en zoveel meer. Kortom, thema’s waarmee jongeren dagelijks in aanraking komen. Op het programma stonden getuigenissen, interessante gesprekken en participatieve activiteiten.
Dit event was tevens het ‘terugkommoment’ van de scholentour van de Vlaamse minister van Jeugd. Hij bezocht eerder 5 scholen die een opdracht hadden uitgevoerd rond kinderrechten. Die scholen presenteerden hun creaties tijdens #KZEGHETU.
Dag van de Jeugdjournalistiek
10.7 What the Media!? - Geslaagde eerste Dag van de Jeugdjournalistiek
Op 23 april vond de allereerste Dag van de Jeugdjournalistiek plaats. 250 jongeren tussen 12 en 26 jaar konden er proeven van wat het Vlaamse medialandschap en journalistieke veld hen te bieden hebben. Met 3 doelgroepspecifieke programma’s op 3 verschillende locaties in Antwerpen kregen ze een gevarieerd aanbod: ze gingen in gesprek met experten, vlogden erop los, maakten radio en video en leerden bij over deepfake, factchecking en haatspraak.
Een belangrijke prioriteit van het Jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan (JKP) 2020-2024 is Mediawijsheid: kinderen en jongeren sterker maken als kritisch denkende en mediawijze burgers. Enerzijds willen we de competenties van kinderen en jongeren in een gemediatiseerde samenleving verhogen, anderzijds focussen we op weerbaarheid en het omgaan met risico’s van online en offline media. Beide thema’s kwamen op de Dag van de Jeugdjournalistiek aan bod.
De organisatie van deze dag werd via een overheidsopdracht uitbesteed, maar de aansturing bleef in handen van het Departement Cultuur, Jeugd en Media. Zo werkten beleidsmedewerkers Jeugd en Media actief mee aan de invulling van de dag en de vormgeving van het voortraject. Een mooi staaltje van teamoverschrijdende samenwerking.
Voortraject mondt uit in hoogstaand event
StampMedia organiseerde een voortraject in elke Vlaamse provincie, in samenwerking met jeugdjournalistieke en andere cultuureducatieve partners. Quindo liep een voortraject in West-Vlaanderen, Mediaraven in Oost-Vlaanderen, Villa Basta in Limburg, Trill in Vlaams-Brabant en StampMedia in Antwerpen. In die trajecten werden 183 jongeren begeleid om objectieve en maatschappelijk relevante informatie te verzamelen. Daarvoor namen ze deel aan mediakampen en workshops en maakten ze documentaires, vlogs en fotoreportages.
Climax van voortraject was een groot journalistiek en nieuwsmediaevent op zaterdag 23 april, met 3 programma’s op maat op 3 locaties in Antwerpen. In de Permekebibliotheek konden jongeren van 12 tot 15 jaar terecht voor een TikTokparcours, een YouTubeparcours of een Reporterparcours. In de AP Hogeschool namen 16- tot 26-jarigen deel aan workshops, gesprektafels en lezingen. In JC De Branderij werd een apart traject voor de jongeren van de J100 georganiseerd, dat zijn jongeren uit de Antwerpse wijken. In dat traject kwamen woordvoerderschap, sociale media en een workshop podcasten aan bod.
What The Media!? Award ‘Ongehoord’ voor 5 jongeren
Aan de Dag van de Jeugdjournalistiek was ook een wedstrijd gekoppeld, met een prijs van 500 euro en een ‘meeloopdag’ op de redactie van een mediabedrijf. Er waren 25 inzendingen van in totaal 41 jongeren. De Vlaamse minister van Jeugd en Media bekroonde de volgende winnaars:
- Nicolas De Leener voor zijn column over de onderdrukking van het Russische volk
- Sarah Marrou met haar verhaal over Zubaidah Al Husseini, een 18-jarige meisje met een vluchtverhaal
- Gaëlle Vumi en Dami Olomoniyi met hun stuk over tweedegeneratiemigrant Farah
- Fee De Pauw met haar artikel over de precaire omstandigheden van buitenlandse au pairs in ons land.
