Van hout en goud

Historisch vakwerk en leembouw

Gerrit Van den Dries is een autoriteit in Vlaanderen op het gebied van vakwerkbouw en leembouw. Hij leerde zijn stiel met vallen en opstaan en met hulp van verschillende leermeesters. Een echte opleiding is moeilijk te vinden. Nochtans is er een grote vraag naar vakwerkbouw, zowel voor restauratieprojecten als voor nieuwbouwtoepassingen. Vakwerk was eeuwenlang een alternatief voor bak- en natuursteen.

Bouwen met leem kent een heropleving vanwege de ecologische voordelen. Oude bouwtechnieken winnen aan populariteit en er is een groeiende vraag naar cursussen en aannemers. Reden genoeg om vaklui bij te scholen, vindt Gerrit. Zijn achtergrond als leerkracht maakt van hem de ideale lesgever.

Gerrit kwam in contact met drie liefhebbers van vakwerk en leembouw. Ante Corthals en Mathijs Huygebaert zijn zelfstandige houtbewerkers. Koen Wisse is opgeleid als architect en heeft interesse in traditionele bouwtechnieken. Hun meester-leerlingtraject focust op “traditionele nieuwbouw” in vakwerk en leem, met nadruk op het gebruik van handwerktuigen, spier- en denkkracht.

De vakmannen werken samen met het Museum voor Oudere Technieken (MOT). Hun traject eindigt in 2021 met de voltooiing van een technisch atelier in vakwerk op het domein van het MOT.

Ciseleertechnieken in de edelsmeedkunst

Patrick Storme is sinds 1982 als edelsmid aan de slag en voerde al honderden conservatie- en restauratieopdrachten uit. Als geen ander beheerst hij de kunst van het ciseleren, waarbij met ciseleerponsjes en -hamer reliëf wordt aangebracht in edelmetaal. In de goud- en zilversmeedkunst beheersen nog slechts een handvol vaklui deze arbeidsintensieve specialiteit. Dankzij de ciseleertechniek kan de edelsmid fijnere details aanbrengen.

Patrick wil de techniek graag doorgeven aan een volgende generatie. Begin 2019 nam Patrick vier leerlingen onder zijn vleugels. Lotte De Mey en Daisy Verheyden baten beiden hun eigen zaak uit als juweelontwerpers. Jan Ibens vervaardigt diamantjuwelen van topklasse en Geert Schumeth is horlogemaker en metaalrestaurator. Wat hen vooral aansprak in het meester-leerlingtraject, is de persoonlijke aanpak en de tijd die geïnvesteerd wordt om alle facetten van het ambacht over te dragen. Ze zijn het erover eens dat dit traject een grote meerwaarde is voor hun carrière.

Eind dit jaar wordt hun eindwerk tentoongesteld in het diamantmuseum DIVA. Daarbij zullen ook een 'artist talk' en een 'masterclass' georganiseerd worden voor edelsmeden die niet aan het project konden deelnemen.

"Soms kan je lezen hoe iets gemaakt wordt, maar je moet het voelen en doen om het echt te begrijpen."

Geert Schumeth

Bootbouw in zijn essentie

Vlaanderen heeft een rijke scheepsvaartgeschiedenis. Toch is een opleiding bootbouw moeilijk te vinden. Dat stelde Koen De Gezelle vast toen hij, als student kunstgeschiedenis, besliste om een replica van een Noorse drakkar te bouwen. Met behulp van zeldzame boeken ging hij dan maar zelf aan de slag. Dat was de start van zijn carrière als bootbouwer.

Amy Beaulisch is een industrieel productontwerper met een levenslange passie voor boten. Zij greep de beurs voor het doorgeven van vakmanschap met beide handen aan en ging bij Koen in de leer. Haar opleiding startte in 2019 met de basistechnieken van de traditionele bootbouw.

Om een boot op de moderne manier te bouwen blijven de kennis en materialen van het traditionele ambacht immers essentieel. Met hulp van Koen neemt Amy bootbouw ook mee in haar werk voor vzw De Creatieve STEM. Dankzij de link met onder andere materiaalkunde, fysica en elektronica past bootbouw perfect binnen het STEM-kader.

In juli 2020 organiseerde De Creatieve STEM, samen met het bedrijf Whaleboat, een eerste zomerkamp bootbouw voor jongeren. Een mooi voorbeeld van het delen van vakmanschap met een volgende generatie.

Lepelbroers, uit hetzelfde hout gesneden

Toen turnleraar Thomas Reyntens ouderschapsverlof nam, ontdekte hij een nieuwe passie: spooncarving, het ambachtelijk snijden van lepels uit hout. Die passie gaf Thomas een nieuw doel. Met Meneertje Teelepel stichtte hij zijn eigen zaak. Om zijn houtsnijtechnieken verder te verbeteren ging hij te rade bij Harald Lamon. Harald is ambachtelijk houtsnijder en heeft zijn eigen Lepelhuis in Brugge. Daarnaast is hij expert in bushcraft, iemand die de kennis en kunde heeft om te leven in en met de natuur. Verschillende technieken komen daarbij aan bod, ook het maken van houten gebruiksvoorwerpen.

Harald is een van de weinigen in Vlaanderen die regelmatig opleidingen in lepelsnijden geeft en is onder de indruk van Thomas’ enthousiasme en talent. Als meester wil hij Thomas helpen groeien in efficiëntie en kwaliteit door zijn technieken te verfijnen, hem nieuwe technieken aan te leren en samen met hem het materialenaanbod te verkennen.

Het meester-leerlingtraject ging van start met een bezoek aan Spoonfest 2019, de internationale hoogmis voor snijders van houten lepels. Met Haralds hulp wil Thomas voltijds lepelsnijder worden. De lepelbroers delen hun passie op de websites www.lepelhuis.be en www.meneertjeteelepel.be.

"Werken met hout heeft voor mij iets therapeutisch. Mijn handen geven mij wat mijn hart verlangt. Mijn geest kijkt tevreden toe hoe ze samenwerken."

Thomas Reyntens