Kleurrijke klanken

Youyou als collectieve en interculturele praktijk

"Ik voel me soms een schatbewaarder. Ik ben het kind van twee culturen en ik probeer ze voortdurend met elkaar in verband te brengen zonder ze te verwateren."

Anissa Rouas

Youyou is het Franse koloniale woord voor wat in het Arabisch zaghareed heet, een oeroud vocaal gebruik met wortels in Afrika en het Midden-Oosten. Vrouwen met trillende hoge stemmen laten tong of keelwand vibreren om intense emoties, zoals vreugde, te signaleren. Stemkunstenares Myriam Van Imschoot leerde de schrille trilklank kennen tijdens haar verblijf in Egypte. In 2014 maakte ze de voorstelling YOUYOUYOU. Daaruit is de Brusselse YouYou groep ontstaan. Verschillende malen per jaar organiseert die groep Zaghareed Clubs om haar werking open te stellen voor nieuwelingen.

In een beurstraject van twee jaar nam Myriam zes youyoubeoefenaars op sleeptouw in een experimenteel oefen- en studielabo. Luiza Amghizzar, Fleur Khani, Anissa Rouas, Rukhsana Zubair, Sarah Leo en Isabelle Vander Stockt volgden maandelijks workshops bij Myriam. Daar verbeterden ze niet alleen hun techniek. Ze leerden ook zelf Zaghareed Clubs organiseren en kregen de mogelijkheid om eigen culturele projecten te realiseren. De dames willen zaghareed als cultureel gebruik beoefenen en doorgeven. Zo dragen ze bij tot het behoud van youyou als immaterieel cultureel erfgoed in een geglobaliseerde wereld.

"Voor Vlaamse vrouwen is het bevrijdend om luid te klinken en een andere relatie tot hun stem te vinden via de hoge frequenties en de zindering. Ze ontwikkelen een stevige techniek en krijgen toegang tot een grotere cultuur."

Myriam Van Imschoot

In het spoor van Django

"Wat ooit begon als een droom, die we tussen pot en pint na repetities bespraken, is uitgedraaid op een ware queeste naar de roots van de Romamuziek."

Anouk Sanczuk

Anouk Sanczuk en Jeanneke Van Roeyen leerden elkaar kennen via een intercultureel muziekproject rond de Romagemeenschap. De dames zijn geschoolde violisten, die aan conservatoria in binnen- en buitenland studeerden. Anouk en Jeanneke zijn al lang geïnteresseerd in Romamuziek. Om zich hierin te verdiepen, klopten ze aan bij leermeester Tcha Limberger, een zigeunermuzikant die wereldwijd optreedt. Tcha heeft Roma-roots en komt uit een muzikale familie. Zijn grootvader speelde nog samen met de legendarische Django Reinhardt.

Onder begeleiding van Tcha verdiepen Anouk en Jeanneke zich twee jaar lang in de Romamuziek en de bijhorende cultuur en levenswijze. In het voorjaar van 2021 willen ze hun traject afronden met een volwaardig concert. De twee violisten delen hun passie en avonturen op hun website.

"Het geheim van de uitzonderlijke capaciteiten van muzikanten van Romaorigine gaat veel verder dan spartaanse scholing of de toevallige wilskracht en talent van een individu. Deze uitzonderlijke virtuositeit ontstaat uit een collectief geheugen, traditie en levenswijze."

Jeanneke Van Roeyen

Bouwen en bespelen van een hakkebord

Als men je vraagt een snaarinstrument te noemen, denk je waarschijnlijk niet meteen aan een hakkebord. Dit trapeziumvormig instrument, dat met hamertjes wordt bespeeld, behoort nochtans tot de Vlaamse traditionele muziekinstrumentenfamilie. Toch komt het instrument sinds de vorige eeuw steeds minder voor. De revival van folkmuziek in de jaren zeventig wakkerde bij Pieter Blondelle een interesse aan in de traditionele Vlaamse muziek en de bijhorende instrumenten. Hij ontdekte dat er in onze regio geen hakkebordbouwers meer waren en ging te rade bij buitenlandse experts. Zo leerde hij het instrument bouwen en bespelen.

De laatste jaren merkt Pieter een groeiende belangstelling voor het instrument. Toch wordt de bouw ervan in geen enkel instituut voor muziekinstrumentenbouw aangeboden en is er geen enkele muziekschool waar je de speeltechniek kunt aanleren. Opdat de kennis over het bouwen en bespelen van het instrument niet zou verdwijnen, deed Pieter een beroep op een beurs voor het doorgeven van vakmanschap. In een traject van twee jaar deelt hij zijn meesterschap met Willy Vermaelen, Toon Lauwers en Mirte Maes. Alle leerlingen zijn ervaren instrumentenbouwers. Zij willen het instrument opnieuw aanbieden aan de groeiende groep geïnteresseerde muzikanten.

"Er zijn al zo veel ambachtelijke technieken die we niet meer kennen en er is al zo veel ambachtelijke kennis die begraven is, samen met onze voorgangers. Laten we wat nog leeft in leven houden."

Mirte Maes

Traditionele Marokkaanse muziek

Meester Othman El Kheloufi en leerlingen Anse Kuyl en Mona Abdel Wahab leerden elkaar kennen via kunstencentrum Moussem, een internationaal platform dat kunstenaars ondersteunt. Het centrum focust op culturele uitwisseling en wil ook andere verhalen toegang geven tot onze kunsthuizen.

Sinds 2019 ondersteunt Moussem muzikant Othman in zijn carrière. Deze componist, zanger, saxofonist en artistieke duizendpoot komt uit Marokko. Als autodidact ontwikkelt hij heel eigen composities en melodieën met invloeden van jazz, Marokkaanse popmuziek en aloude muziek uit de Maghreb. Met steun van Vlaanderen dompelt hij Anse en Mona twee jaar lang onder in de traditionele Marokkaanse muziek, met haar verschillende stijlen en instrumenten.

Dat gebeurt via intensieve opleiding en begeleiding, met muzikale interactie en werkbezoeken aan Marokko. Centraal in dit beurstraject staan dialoog tussen meester en leerlingen en communicatie met de Noord-Afrikaanse diaspora. Met hulp van Othman willen de leerlingen hun horizon verbreden en zich verdiepen in de rijke Marokkaanse muziektraditie, binnen een hedendaagse context. In 2021 zullen ze hun leertraject afronden met een nieuwe originele muziekcreatie.

"Ik geloof dat andere culturen, tradities en stijlen bestuderen essentieel is voor de zelfontplooiing van een muzikant."

Anse Kuyl