De Raad Cultuur en Audiovisuele Zaken
Foto © European Union
Tijdens de formele Raad Cultuur en Audiovisuele Zaken op van 14 mei 2024 werden de beleidsdomeinen Cultuur en Media behandeld. Die Raad, die deel uitmaakt van de Raadsformatie Onderwijs, Jeugd, Cultuur en Sport, werd voorgezeten door de Vlaamse minister van Cultuur.
Naast de voortzetting van lopende Europese cultuur- en mediadossiers zoals de European Media Freedom Act, namen we als voorzitter verschillende beleidsinitiatieven, waaronder voorstellen voor raadsconclusies. In tegenstelling tot wetgeving zijn raadsconclusies niet juridisch bindend. Ze geven de positie van de lidstaten weer over een bepaald thema. De Raad neemt, na debat tussen de lidstaten tijdens de raadswerkgroepen, een politiek standpunt in over een onderwerp of vraagstuk.
Foto © Belgian Presidency of the Council of the European Union / Julien Nizet
Startschot van de raadswerkgroepen
Thema’s en voorstellen die tijdens de Raad op tafel komen, worden grondig voorbereid in raadswerkgroepen. Dat zijn vergaderingen met ambtenaren uit iedere lidstaat, voorgezeten door de lidstaat die voorzitter is.
Op 11 januari, bij de start van het Belgische voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie, kwamen de leden van het Comité Culturele Zaken en de Groep Audiovisuele Aangelegenheden en Media voor de eerste keer samen in het Museum Kunst en Geschiedenis in Brussel. Daar gaven ze het startschot voor het voorzitterschap Cultuur en Media.
De locatie, op een steenworp van het Raadsgebouw in de Europese wijk, was niet zomaar gekozen: reeds in de 19e eeuw promootte het museum grensoverschrijdende culturele uitwisseling tussen Europese landen. Tijdens die informele bijeenkomst kregen vertegenwoordigers van lidstaten, Raad en Commissie de kans om dossiers informeel te bespreken en eerste indrukken uit te wisselen over de geplande beleidsinitiatieven en conferenties.
Foto © Belgian Presidency of the Council of the European Union / Julien Nizet
Wetgeving
European Media Freedom Act
Een belangrijk wetgevend mediadossier was de European Media Freedom Act (EMFA). Mediavrijheid en -pluralisme zijn essentieel voor de democratie en fundamentele waarden van de EU. Om de mediavrijheid te versterken, legde de Europese Commissie in 2022 een voorstel tot EMFA op tafel. Na het politieke akkoord eind 2023, werkte het Belgisch voorzitterschap samen met het Europees Parlement en de Europese Commissie aan een akkoord over de volledige tekst, inclusief overwegingen.
De verordening werd op 11 april 2024 plechtig ondertekend door de voorzitter van de Raad van de Europese Unie (de Vlaamse minister van Media) en de voorzitter van het Europees Parlement. Zo kwam een wet tot stand die op bijna 450 miljoen Europeanen van toepassing is.
Foto © MEDIALIFE.BE
Raadsconclusies
Versterking van de culturele en creatieve sectoren door datagedreven publieksontwikkeling
Het stimuleren en ondersteunen van de digitale transformatie van de Culturele en Creatieve Sectoren (CCS), was een van de speerpunten van het Belgische voorzitterschap Cultuur. In het licht daarvan lanceerden we een voorstel tot raadsconclusies met focus op het bevorderen van digitale vaardigheden binnen de CCS, het faciliteren van data-uitwisseling en het ontwikkelen van passende (beleids)kaders.
Verschillende lidstaten namen al initiatief rond dataverzameling en communicatie over het culturele aanbod. Er is echter behoefte aan een gemeenschappelijk kader om de inspanningen te bundelen en de samenwerking op grotere schaal te versterken. Europese samenwerking biedt heel wat voordelen, zoals de mogelijkheid om data van lidstaten en culturele organisaties uit te wisselen en gedeelde inzichten te ontwikkelen. Dat is in lijn met het EU-werkplan Cultuur 2023-2026; het strategische document dat de prioriteiten en acties voor het EU-cultuurbeleid voor vier jaar vastlegt en tot doel heeft om de samenwerking tussen de lidstaten te bevorderen en gemeenschappelijke uitdagingen aan te pakken.
De raadsconclusies werden goedgekeurd tijdens de Raad Cultuur op 14 mei 2024. Zo moedigt de Raad de lidstaten en de Europese Commissie aan om datagedreven benaderingen voor publieksontwikkeling te ondersteunen.
In het kader van deze conclusies lanceerde het Belgisch voorzitterschap, met de steun van de Belgische ministers van Cultuur van de Vlaamse, Franse en Duitstalige Gemeenschap, op 8 februari 2024 de oproep om het Gent Manifesto te ondertekenen. Hiermee roept het Belgische EU-voorzitterschap op tot structurele samenwerking tussen de lidstaten, de Commissie en vooruitstrevende culturele spelers, en dit met de oprichting van het European Policy Forum on Data-Driven Audience Development in the Cultural and Creative Sectors. De intentieverklaring werd geïntroduceerd tijdens de conferentie 'Empowering the Cultural and Creative Sectors in Data-Driven Audience Development'.
Om de raadsconclusies te ondersteunen, organiseerden we op 8 en 9 februari 2024 het evenement ‘Empowering the Cultural and Creative Sectors in Data-Driven Audience Development’ in Gent.
> Lees meer over dit evenement
“Influencers zijn niet alleen verkopers van dingen of diensten, maar ook van ideeën en opinies.”
Vera Jourova Vice-president Europese Commissie
Ondersteuning van influencers als makers van online-inhoud
Als voorzitter van de Raad van de Europese Unie werd binnen het domein Media ook ingezet op de ondersteuning van influencers als makers van online-inhoud. Vandaag worden influencers hoofdzakelijk vanuit een economisch en commercieel standpunt bekeken, terwijl hun invloed op onze samenleving en specifiek op jongeren heel wat verder reikt. De conclusies vestigen de aandacht op de groeiende impact van influencers en roepen op om influencers in die rol te ondersteunen.
De raadsconclusies benadrukken de opkomst van influencers als onderdeel van het media-ecosysteem en hun impact op de online content die Europeanen consumeren. Ze bevatten onder meer suggesties om media- en digitale geletterdheid en verantwoordelijk gedrag bij influencers te bevorderen.
Influencers moeten zich bewust zijn van de gevolgen voor het welzijn van hun publiek dat het delen van mis- en desinformatie, haatzaaiende uitlatingen, cyberpesten en illegale of schadelijke inhoud kan hebben. De Raad moedigt de lidstaten en de Europese Commissie aan om een beleidsdialoog met influencers op te starten. Ook die conclusies werden goedgekeurd tijdens de Raad Cultuur en Audiovisuele Zaken. Het is de eerste keer dat de Raad een standpunt inneemt over influencers en raadsconclusies over dit thema goedkeurt.
Om de raadsconclusies te ondersteunen, organiseerden we op 27 februari 2024 het evenement ‘Content with conscience. Conference on the support of Influencers and Online Content Creators’ in Brussel.
Foto © European Union
Beleidsdebat voor ministers van Cultuur
Tijdens de formele Raad Cultuur op 14 mei 2024 organiseerden we een beleidsdebat over de mogelijke impact van artificiële intelligentie (AI) op de Culturele en Creatieve Sectoren (CCS). Het debat werd ingeleid door gastspreker Nix, die als creative-AI-onderzoeker een interessant perspectief kon geven op het thema. AI brengt nieuwe mogelijkheden voor contentcreatie, publieksbetrokkenheid en innovatieve bedrijfsmodellen met zich mee en heeft het potentieel om verschillende facetten van culturele expressie en bedrijfsprocessen te herdefiniëren. Daarnaast houdt het een aantal mogelijke risico’s in, zoals algoritmische vooringenomenheid, culturele homogenisering en onduidelijkheid rond intellectuele eigendomsrechten.
Om die uitdagingen te navigeren en het potentieel van AI te benutten, riep het Belgisch voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie op tot een debat over sectoroverschrijdende samenwerking en de ontwikkeling van vaardigheden. Investeren in vaardigheden en training is cruciaal opdat professionals de nieuwe technologieën op een effectieve manier kunnen inzetten. Duurzame samenwerking tussen sectorspelers, AI-experten en beleidsmakers is nodig om AI-oplossingen te laten aansluiten bij de behoeften van de CCS en om innovatie te stimuleren.
Tijdens het debat bespraken de Europese ministers van Cultuur en de Eurocommissaris voor Cultuur mogelijke strategieën ter ondersteuning van de CCS bij het gebruik van AI. Zij bespraken ook hoe EU-beleid en -programma's beter kunnen inspelen op de behoeften van de CCS in het benutten van AI.
Foto © MEDIALIFE.BE
Ontbijtdebat voor ministers van Media
In de marge van de formele Raad organiseerde de Vlaamse minister van Media een informeel ontbijtdebat voor de mediaministers van de Europese lidstaten. Zij kregen de kans om hun eerste inzichten te delen over de mogelijke wijzigingen aan het huidige systeem van financiële ondersteuning voor het Europese audiovisuele ecosysteem. De actuele regeling is terug te vinden in de Richtlijn audiovisuele mediadiensten die werd herzien in 2018 en in 2026 mogelijks opnieuw wordt herzien.
Bij de start van 2024 introduceerde de Vlaamse overheid een nieuwe stimuleringsregeling voor Vlaamse audiovisuele producties. Die regeling houdt in dat, naast het verhogen van de bijdragen door dienstenverdelers en aanbieders van niet-lineaire televisiediensten, ook aanbieders van videoplatformdiensten (zoals TikTok, Youtube, Instagram, …) moeten bijdragen.
Het uitgangspunt is dat alle aanbieders van mediadiensten die profiteren van Vlaamse content, moeten bijdragen aan de productie van die content. Die toevoeging zal de mediasector economisch versterken, het omroepbestel in Vlaanderen de nodige impulsen geven en de kwaliteit en diversiteit van Vlaamse programmamakers en audiovisuele producenten stimuleren.
Heel wat lidstaten vonden de voorgestelde piste interessant en wilden graag verder onderzoeken hoe zo’n stimuleringsregeling doorgang kan vinden op Europees niveau. Met andere woorden, het beoogde zaadje is gepland.