EMFA European Media Freedom Act

Foto © Mario Salerno

Wat is de EMFA?

Onder het Belgische EU-voorzitterschap werd het finale akkoord bereikt over de European Media Freedom Act, ook wel de EMFA genoemd. Die verordening werd in het leven geroepen om mediavrijheid en mediapluralisme te beschermen als centrale waarden van de Europese Unie en essentiële onderdelen voor onze democratie. De EMFA creëert een gemeenschappelijk kader voor mediadiensten in de interne markt en is een antwoord op groeiende zorgen in de EU over politieke invloed op de media en het gebrek aan transparantie over mediabezit. De tekst bevat maatregelen om politieke inmenging in redactionele beslissingen te voorkomen, journalisten en hun bronnen te beschermen, en mediavrijheid en -pluralisme te waarborgen.

Naast de hoge politieke waarde en inhoudelijke complexiteiten van het dossier, vormde ook de grote tijdsdruk door de aankomende Europese verkiezingen een belangrijke uitdaging. De administratieve deadlines lagen zeer vroeg, onder meer om te vermijden dat de EMFA zou terechtkomen in een bottleneck van dossiers die in de laatste werkweken van het Europees Parlement voltooid moesten worden. Met de democratische urgentie in het achterhoofd en om het harde werk van de vorige voorzitterschappen verder te zetten, deed ons voorzitterschapsteam zijn uiterste best om het dossier zo snel mogelijk af te ronden.

“We have seen over the past years various forms of pressure on the media. It is high time to act. We need to establish clear principles: no journalist should be spied on because of their job; no public media should be turned into propaganda channel. This is what we are proposing today for the first time ever: common safeguards to protect media freedom and pluralism in the EU.”

Vera Jourova Vice-president Europese Commissie

Onderhandelingen

Als voorzitter leidden we de onderhandelingen van de Raad met het Europees Parlement en de Europese Commissie. Een grote uitdaging, aangezien die zich vaak afspeelden op het allerhoogste niveau, zoals de technische en politieke trilogen waarop commissarissen, euro-parlementsleden, ministers, ambassadeurs en topambtenaren aanwezig waren. De onderhandelingen, die vaak tot diep in de nacht doorgingen, toonden het engagement vanuit alle Europese instellingen om de EMFA tot een goed einde te brengen. Ons voorzitterschapsteam heeft alles gegeven in de zoektocht naar compromissen en hield mee de pen vast bij het schrijven van een wetgeving die zal gelden voor alle burgers in Europa. Een prestatie om trots op te zijn!

Foto © CJM

Plechtige ondertekening en publicatie

Op 11 april 2024 werd de EMFA officieel ondertekend door de Vlaams minister van Media, tijdens een plechtigheid in het Europees Parlement. Ook de rapporteur voor de EMFA van het Europees Parlement en de voorzitster van het Europees Parlement namen deel aan de ceremonie.

Op 17 april 2024 werd de EMFA gepubliceerd in het Publicatieblad van de Europese Unie. De verordening trad in werking op 7 mei 2024 en is in principe van toepassing vanaf 8 augustus 2025.

Foto © Bryan Herrezeel

“Vandaag is een mijlpaal voor de mediavrijheid en het pluralisme in de EU. Deze nieuwe verordening zal journalisten en hun bronnen beschermen en burgers in staat stellen geïnformeerde beslissingen te nemen op basis van pluriforme en onafhankelijke informatie.”

Benjamin Dalle Vlaams minister van Media en voorzitter van de Raad van de Europese ministers bevoegd voor Media

Inhoud van de tekst

De focus van EMFA ligt op het wegwerken van problemen die de werking van de interne markt voor mediadiensten belemmeren om zo het pluralisme in de media en de onafhankelijkheid van mediadiensten te beschermen. Dat gaat voornamelijk over het elimineren van verschillen in nationale wetgevingen op het vlak van redactionele onafhankelijkheid en regulering van online pluriformiteit en mediavrijheid. Die versnippering beïnvloedt de economische rentabiliteit van aanbieders van mediadiensten en ook de kwaliteit van de geleverde media.

Om dat tegen te gaan, introduceert EMFA een reeks nieuwe regels. Zo voorziet de verordening onder meer waarborgen tegen politieke inmenging in redactionele beslissingen en legt ze de nadruk op de onafhankelijkheid en stabiele financiering van publieke media, op de transparantie van media-eigendom en van de toewijzing van overheidsreclame. Tot slot pakt EMFA ook de kwestie van mediaconcentraties aan en wordt een nieuwe onafhankelijke Europese Raad voor mediadiensten opgericht, bestaande uit nationale media-autoriteiten.

Implicaties voor Vlaamse mediaregelgeving

De EMFA is een verordening. Dat betekent dat ze rechtstreeks van toepassing is in de lidstaten en niet mag worden omgezet in nationale wetgeving. Voor verordeningen geldt dezelfde directe werking als voor de EU-Verdragen. Overeenkomstig de algemene beginselen van het Europees recht geldt dat enkel wanneer de regels voldoende duidelijk, nauwkeurig en onvoorwaardelijk zijn en geen aanvullende maatregelen vereisen, op nationaal noch op Europees niveau.

Het is dus van belang om onze regelgeving in lijn te brengen met de verplichtingen die in de verordening worden uiteengezet. Bepaalde artikelen uit de EMFA vragen een aanpassing van onze Vlaamse regelgeving. Zo worden de taken en bevoegdheden van de Vlaamse Regulator voor de Media uitgebreid en moet er een samenwerkingsakkoord opgesteld worden tussen verschillende bevoegde autoriteiten.

Vieren van succes

Na de formele ondertekening van de EMFA door de Vlaamse minister van Media, was het tijd om het harde werk te vieren. De minister organiseerde een receptie in het Errerahuis. Iedereen die de voorbije jaren meewerkte aan de nieuwe verordening was uitgenodigd. Onder de genodigden bevonden zich commissiemedewerkers, ambassadeurs van de voorgaande voorzitterschappen en de leidend rapporteur van het Europese Parlement.

De stemming was opgetogen want de ondertekening van de EMFA draagt bij tot de bescherming van de mediavrijheid, de redactionele onafhankelijkheid en de democratie. Gezien de tijdsdruk en het momentum waarin de verordening werd onderhandeld, vormt de definitieve tekst het best mogelijke compromis: een goede reden om het glas te heffen op de prestaties van de afgelopen jaren!