Een intergemeentelijk samenwerkingsverband met een bovenlokale cultuurwerking
BOVENLOKALE CULTUUR, WAT IS DAT?
Onder bovenlokale cultuur verstaan we alle actoren, praktijken en dynamieken die de lokale uitstraling en de gemeentegrenzen overstijgen, maar geen weerslag hebben op de volledige Vlaamse Gemeenschap. Het gaat dus over verschillende vormen, uitingen of richtingen van cultuur, namelijk kunsten, cultureel erfgoed, circuskunsten, amateurkunsten en sociaal-cultureel werk, met inbegrip van het lokale cultuurbeleid, het volwassenenwerk en het jeugdwerk. Het bovenlokaal cultuurbeleid heeft tot doel om een kwalitatieve, duurzame, diverse en geïntegreerde bovenlokale cultuurwerking uit te bouwen, te stimuleren, te optimaliseren en te ondersteunen. Transversaal samenwerken staat daarbij centraal en slaat zowel op crosssectoraal samenwerken tussen verschillende culturele sectoren en disciplines, als op samenwerking tussen culturele sectoren en disciplines en sectoren uit andere beleidsvelden, zoals welzijn, onderwijs, toerisme, economie, sport, omgeving en natuur of onroerend erfgoed.
EEN INTERGEMEENTELIJK SAMENWERKINGSVERBAND MET EEN BOVENLOKALE CULTUURWERKING, WAT IS DAT?
Een intergemeentelijk samenwerkingsverband met een bovenlokale cultuurwerking is een samenwerking tussen meerdere gemeenten dat vanuit een gezamenlijke visie een geïntegreerde, inclusieve bovenlokale cultuurwerking in zijn werkingsgebied probeert te ontwikkelen, in stand te houden en te verspreiden. Een intergemeentelijk samenwerkingsverband met een bovenlokale cultuurwerking positioneert zich daarom als regisseur om de culturele actoren in zijn werkingsgebied te ondersteunen en doorgroeikansen te geven.
Om dit mogelijk te kunnen maken, voert een intergemeentelijk samenwerkingsverband met een bovenlokale cultuurwerking volgende opdrachten uit:
- Culturele actoren, initiatieven en praktijken in het werkingsgebied o Samenbrengen en verbinden o Faciliteren en ondersteunen o Stimuleren tot innovatie
- Culturele initiatieven en praktijken in het werkingsgebied initiëren, verspreiden en verduurzamen
- Culturele actoren in het werkingsgebied stimuleren tot transversale samenwerking
- Kansengroepen toeleiden naar het culturele vrijetijdsaanbod in het werkingsgebied en hun deelname eraan stimuleren
- De inhoudelijke beoordeling van de kleine bovenlokale cultuurprojecten in het werkingsgebied organiseren.
Net zoals het vorige decreet, voorziet het Bovenlokaalcultuurdecreet van 8 maart 2024 werkingssubsidies voor intergemeentelijke samenwerkingsverbanden met een bovenlokale cultuurwerking. De subsidie kan aangevraagd worden door:
- Projectverenigingen, dienstverlenende verenigingen of opdrachthoudende verenigingen.
- Een feitelijke samenwerking tussen alle districten van een stad.
EEN BOVENLOKAAL NETWERK VRIJETIJDSPARTICIPATIE, WAT IS DAT?
Vanaf 2027 voorziet het Bovenlokaalcultuurdecreet van 8 maart 2024 een bijkomende subsidie aan intergemeentelijke samenwerkingsverbanden voor de organisatie van een bovenlokaal netwerk vrijetijdsparticipatie. Zo’n bovenlokaal netwerk vrijetijdsparticipatie heeft als doel om de participatiedrempels van personen in armoede bij participatie in cultuur, jeugdwerk en sport in het werkingsgebied weg te werken. Een intergemeentelijk samenwerkingsverband kan er dus voor kiezen om, vanuit de bovenlokale cultuurwerking, een bovenlokaal netwerk vrijetijdsparticipatie uit te bouwen en gerichte acties te nemen om de participatie van personen in armoede in cultuur, jeugdwerk en sport te stimuleren. Het intergemeentelijk samenwerkingsverband moet hiervoor samenwerken met de vrijetijdsdiensten en de sociale huizen van de deelnemende gemeenten en met verenigingen van personen in armoede die actief zijn in het werkingsgebied. Deze subsidielijn start vanaf 1 januari 2027.
WAAR ZIJN ER INTERGEMEENTELIJK SAMENWERKINGSVERBANDEN MET EEN BOVENLOKALE CULTUURWERKING?
Op dit moment worden er 19 intergemeentelijke samenwerkingsverbanden gesubsidieerd voor een bovenlokale cultuurwerking op basis van het Bovenlokaal Cultuurdecreet van 15 juni 2018.
De cultureel-erfgoedcel
CULTUREEL ERFGOED, WAT IS DAT?
Cultureel erfgoed is een verzamelbegrip. Het staat voor wat we meegekregen hebben van vorige generaties en wat we het bewaren waard vinden voor de volgende generaties. Het zijn roerende en immateriële culturele uitingen met gemeenschappelijke betekenissen en waarden binnen een actueel referentiekader.
Het is een vlag die vele ladingen dekt:
- Roerend erfgoed zijn tastbare voorwerpen die je kan verplaatsen zoals schilderijen, wandtapijten, meubelstukken, juwelen, werktuigen, gebruiksvoorwerpen, voertuigen, ... en ook boeken, documenten en foto’s, op papier of digitaal. Roerend erfgoed wordt vaak beheerd door erkende musea, culturele archiefinstellingen of erfgoedbibliotheken.
- Immaterieel erfgoed is niet tastbaar, het zijn gewoontes, kennis en praktijken van vandaag zoals feesten, verhalen, liederen, rituelen, ambachten, tradities... Immaterieel erfgoed leeft en gaat mee met de tijd. Het verandert en evolueert met mensen mee. De officiële Inventaris Vlaanderen van het Immaterieel Cultureel Erfgoed is opgezet door de Vlaamse overheid om het immaterieel erfgoed te verzamelen en in de kijker te zetten.
Cultureel erfgoed kan uit het dagelijks leven komen, herkenbaar en dichtbij. Het kan ook van uitzonderlijk belang zijn, zeldzaam en onmisbaar, zoals de topstukken in Vlaanderen.
EEN CULTUREEL-ERFGOEDCEL, WAT IS DAT?
Een cultureel-erfgoedcel heeft een dienstverlenende rol op bovenlokaal niveau. De erfgoedcel neemt een initiërende, coördinerende en ondersteunende rol op voor cultureel erfgoed, de beheerders ervan en de cultureel-erfgoedgemeenschappen. (pop-upvenster met meer info? Een cultureel-erfgoedgemeenschap bestaat uit organisaties en personen die een bijzondere waarde hechten aan het cultureel erfgoed, en die dat cultureel erfgoed wil behouden en doorgeven aan toekomstige generaties.)
De cultureel-erfgoedcel versterkt de cultureel-erfgoedwerking op het grondgebied of een bredere regio. Ze staat voor een kwaliteitsvolle en duurzame benadering van cultureel erfgoed en zet voluit in op het versterken van de erfgoedsector.
Op basis van het Cultureelerfgoeddecreet van 23 december 2021 zorgt de Vlaamse overheid voor de financiële ondersteuning van besturen die een dienstverlenende rol op bovenlokaal niveau opnemen.
De subsidie kan aangevraagd worden door:
- lokale besturen, verenigd in een intergemeentelijk samenwerkingsverband
- de Vlaamse Gemeenschapscommissie.
De steden Antwerpen, Brugge, Gent, Leuven of Mechelen kunnen een subsidie aanvragen vanuit een intergemeentelijk samenwerkingsverband of individueel via delegatie aan een collectiebeherende organisatie op het grondgebied van de stad.
De dienstverlening vertrekt van afgebakende en aantoonbare erfgoednoden waarop gedurende de duur van de beleidsperiode en vanuit een netwerk van actoren wordt ingezet. Het opzet is dat het aanwezige cultureel erfgoed aan het einde van een traject met de nodige erfgoedzorg en publieksgerichte werking aandacht heeft gekregen, en dat het resultaat duurzaam wordt verankerd. Samenwerking met collectiebeherende organisaties zoals musea, archieven of bibliotheken is belangrijk.
WAT BETEKENT DAT CONCREET?
Een cultureel-erfgoedcel zet zich in voor het cultureel erfgoed op het grondgebied en ondersteunt de aanwezige cultureel-erfgoedbeheerders en -gemeenschappen. De cultureel-erfgoedcel neemt een coördinerende taak op en werkt samen met verschillende actoren en de betrokken besturen.
Brede kijk op cultureel erfgoed
Cultureel erfgoed is divers en dynamisch. De cultureel-erfgoedcel brengt die gevarieerde aanwezigheid van cultureel erfgoed in beeld.
Zorg voor collecties op het grondgebied
De cultureel-erfgoedcel bevordert de kennis en expertise bij de cultureel-erfgoedactoren door vorming, praktijkadvies of individuele begeleiding. Ze helpt een participatieve en open cultureel-erfgoedwerking te realiseren. De cultureel-erfgoedcel detecteert nieuwe initiatieven, begeleidt mogelijke groeiscenario’s en biedt experimenteerruimte.
Verbinden
De cultureel-erfgoedcel fungeert als makelaar en coördineert samenwerking. Ze versterkt en bouwt een lerend cultureel-erfgoednetwerk uit.
Erfgoedbewustzijn stimuleren
De cultureel-erfgoedcel sensibiliseert het brede publiek rond het aanwezige cultureel erfgoed en de cultureel-erfgoedzorg. Ze stimuleert de participatie van verschillende doelgroepen.
WAAR ZIJN ER CULTUREEL-ERFGOEDCELLEN?
In Vlaanderen en Brussel zijn er zeventwintig gesubsidieerde cultureel-erfgoedcellen.
Je vindt ze verspreid over eenentwintig intergemeentelijke samenwerkingsverbanden, de Vlaamse Gemeenschapscommissie en in de steden Antwerpen, Gent, Brugge, Leuven en Mechelen.
Een intergemeentelijke onroerend erfgoeddienst (IOED)
VOOR WIE IS DIT BEDOELD?
Ben je een Vlaamse stad of gemeente met een groot hart voor onroerend erfgoed en ben je in jouw regio lang niet de enige? Is een eigen erfgoeddienst momenteel geen haalbare optie, maar wil je hier toch graag in ondersteund worden? Dan is een intergemeentelijke onroerenderfgoeddienst of IOED helemaal iets voor jou.
WAAROM IS DIT INTERESSANT?
Vanuit gezamenlijke wensen en noden kunnen Vlaamse steden en gemeenten samen als intergemeentelijk samenwerkingsverband een erkenning aanvragen als IOED. De zorg voor onroerend erfgoed is immers vaak complex. Dat maakt het niet evident voor individuele gemeenten om dit alleen aan te pakken. Door samen te werken, kunnen gemeenten kennis en middelen bundelen.
WAT DOET EEN IOED?
Samen stippel je het beleid uit voor het behoud, beheer en de herbestemming van historische gebouwen, archeologische sites, en waardevolle landschappen. Dit doe je vanuit een integrale invalshoek: je hebt oog voor alle drie de erfgoeddisciplines en laat ze elkaar versterken, daar waar mogelijk. Je vertrekt vanuit de actuele uitdagingen en bekijkt de rol die onroerend erfgoed daarin speelt of kan spelen. Daarnaast ondersteun je de erfgoedgemeenschappen en maak je iedereen warm voor onroerend erfgoed. De IOED is hét kenniscentrum voor alles over het lokale onroerend erfgoed. De dienst beschikt over voldoende expertise en is de spil in een breed consultatienetwerk.
WAT BETEKENT DIT CONCREET?
Hoe jouw dienstverlening rond onroerend erfgoeder er exact uitziet, wordt uiteraard bepaald door de noden van jouw werkingsbied. Je kan inventarisatieacties organiseren of ondersteunen, infovragen behandelen, publieksinitiatieven vormgeven of coördineren, adviesverlening aanbieden en preadviezen verlenen. Je kan beheersplannen opstellen of begeleiden, gemeentelijke beheersdossiers uitwerken, werken opvolgen, gemeentelijke premiestelsels ontwikkelen, masterplannen of ruimtelijke bestemmingstrajecten overzien en ga zo maar door.
EN NOG DIT
Er zijn geen overgedragen bevoegdheden vanuit Vlaanderen. Uiteraard ga je aanvullend te werk en versterk je het Vlaamse beleid rond onroerend erfgoed. Je bent een bevoorrechte partner van Vlaanderen. Dat betekent ook dat je een subsidie kan aanvragen en kan rekenen op coaching.
Er zijn momenteel 32 intergemeentelijk onroerenderfgoeddiensten.
Een intergemeentelijk samenwerkingsverband jeugd
WAT?
De Vlaamse Gemeenschap stimuleert de steden en gemeenten om een gemeentelijk jeugdbeleid te ontwikkelen en lokaal jeugdwerk te ondersteunen.
De klemtoon is gelegd op de ondersteuning van de participatie van kinderen en jongeren aan het lokaal jeugdbeleid, van lokale jeugdambtenaren en van schepenen bevoegd voor jeugd.
De Vlaamse Regering kan om de zes jaar een werkingssubsidie toekennen aan intergemeentelijke samenwerkingsverbanden die tussen de lokale besturen samenwerking en netwerking stimuleren over het jeugdwerk en het jeugdbeleid binnen hun werkingsgebied. De werkingssubsidies zijn uitgebreid tot alle vormen van intergemeentelijke samenwerking met rechtspersoonlijkheid.
VOOR WIE?
De intergemeentelijke samenwerkingsverbanden die een structuur hebben van een projectvereniging, dienstverlenende vereniging of opdrachthoudende vereniging kunnen een subsidieaanvraag indienen.
VOORWAARDEN
Een intergemeentelijk samenwerkingsverband kan in aanmerking komen voor de werkingssubsidie als het op het moment van de aanvraag voldoet aan al de volgende voorwaarden:
- het geeft uitvoering aan de opdracht van het stimuleren van de samenwerking en de netwerking tussen de lokale besturen over het jeugdwerk en het jeugdbeleid binnen hun werkingsgebied
- het dient een beleidsplan in voor een periode van zes jaar.
In het beleidsplan neemt het intergemeentelijke samenwerkingsverband de volgende elementen op:
- het werkingsgebied van het intergemeentelijk samenwerkingsverband
- de wijze waarop het intergemeentelijk samenwerkingsverband het personeelsbeleid vormgeeft
- de cofinanciering door de lokale besturen, die minimaal 50% van de werkingsmiddelen van het intergemeentelijk samenwerkingsverband bedraagt
- een planning voor zes jaar, met een concreet uitgewerkte inhoudelijke en financiële planning voor de eerste drie jaar.
Na afloop van het derde jaar wordt het beleidsplan verder geactualiseerd in een voortgangsrapport dat aan de administratie wordt voorgelegd.
Na afloop van het zesde jaar bezorgt het intergemeentelijk samenwerkingsverband een werkingsverslag aan de administratie.
Wanneer en hoe aanvragen?
De uiterste indiendatum van het beleidsplan is 1 juni 2026.
Het beleidsplan wordt digitaal ingediend in KIOSK.
Waar zijn er intergemeentelijk samenwerkingsverbanden jeugd?
Op dit moment worden er 5 intergemeentelijke samenwerkingsverbanden voor jeugd gesubsidieerd op basis van het decreet houdende de subsidiëring van bovenlokaal jeugdwerk, jeugdhuizen en jeugdwerk voor bijzondere doelgroepen van 22 december 2017.
