3.Vinger aan de pols
Foto © VRT
Als departement volgen we onze sectoren nauwgezet op. Alleen zo kunnen we inspelen op nieuwe noden en evoluties en het beleid daarop toekomstgericht afstemmen. Zeldzaam cultureel erfgoed beschermen en in Vlaanderen bewaren, actieplannen evalueren en bijsturen of de impact van gesubsidieerde projecten opvolgen: zo houden we de vinger aan de pols.
3.1 Samen bouwen aan een sterk beleid met en voor kinderen en jongeren
3.2 Unieke manuscripten en werk van Ensor verrijken het Vlaamse cultureel erfgoed
3.3 Aquarel van Léon Spillaert aanvaard voor betaling van erfbelasting
3.4 Samen naar weerbaar: 5 projecten tegen desinformatie
3.5 Nieuw erkende verenigingen zijn verrijking voor jeugdsector
3.6 Nieuwe stappen tegen grensoverschrijdend gedrag in cultuur en media
3.7 Masterplan Jeugdkampen laat kinderen en jongeren in de beste omstandigheden op kamp gaan
3.8 Investeringssubsidie maakt Wintertuin toegankelijk voor iedereen
3.9 Renovatie van beschermd pand biedt kansen voor jeugdverblijf De Lork
3.10 Succesvol jaar voor de lokale vrijetijdsmonitor
3.1 Samen bouwen aan een sterk beleid met en voor kinderen en jongeren
2024 was het laatste jaar van de uitvoering van het Vlaams jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan (JKP). We maakten de balans op met een evaluatie en eindrapport, maar blikten ook al vooruit naar het volgende plan. Meer dan ooit staat samenwerking over beleidsdomeinen en sectoren heen daarin centraal. Opnieuw neemt het Departement Cultuur, Jeugd en Media als coördinerende instantie een sleutelrol op.
Zaadjes voor samenwerking geplant
De afgelopen legislatuur evolueerde het JKP van een bundeling reguliere beleidsthema’s en bestaande acties naar een plan dat transversale samenwerking stimuleert. Over beleidsdomeinen en sectoren heen werden de handen in elkaar geslagen. Dat resulteerde onder andere in cofinanciering van projecten en onderzoeken, delen van expertise en gezamenlijk opzetten van participatie-initiatieven.
Toch bleef meer dan de helft van de acties in het plan nog te vaak verbonden aan één beleidsveld. Samenwerking binnen het JKP vergt voortdurende inspanningen van administraties, sectorspelers en kabinetten waarbij alle betrokken actoren kinderen, jongeren en hun rechten centraal stellen. Alleen door die aanpak te versterken, kan er een doeltreffend jeugd- en kinderrechtenbeleid worden gevoerd. Die inzichten namen we mee naar het nieuwe JKP-traject.
Foto © Gekkoo
Nieuw JKP wordt nog straffer
De voorbereiding van het JKP 2025-2029 is in 2024 gestart, met heel wat bijsturing op basis van de geleerde lessen. Waar we vroeger veel voorbereiding staken in de keuze van prioriteiten en concrete acties, ligt de nadruk nu meer op het creëren van een breed draagvlak en samenwerking, als sleutel tot een sterk plan.
Foto © Antwerpen
Hoe zag onze voorbereiding eruit?
- We maakten een omgevingsanalyse 2024 op, een bundeling van recente cijfers en onderzoek over kinderen en jongeren in Vlaanderen en Brussel. Het Jeugdonderzoeksplatform (JOP) en het Kenniscentrum Kinderrechten (KeKi) leverden daar elk vanuit hun eigen expertises een substantiële bijdrage toe, in opdracht van ons departement.
- We formuleerden aanbevelingen binnen acht grote thema’s voor de Vlaamse Regering en de minister van Jeugd. Die zijn gebaseerd op de omgevingsanalyse, kinder- en mensenrechtenkaders, andere internationale beleidskaders en twee grote inspraakmomenten met stakeholders.
- We gingen op verschillende overlegmomenten van de brede sector in gesprek over de bovenvermelde thema’s en aanbevelingen. Daarnaast lanceerden we een brede survey voor professionals die met kinderen en jongeren werken. Zo kwamen ook andere nuances en blinde vlekken naar boven.
Tot slot analyseerden en verwerkten we alle info uit het inspraaktraject tot een uitgebreide adviesnota voor de minister van Jeugd. Op basis van die nota zal de minister – en daarmee ook de Vlaamse Regering – drie tot vijf prioritaire doelstellingen voor het volgende JKP kiezen.
KMSKA - Foto © Tom Cornille
Kinderen en jongeren aan het woord in 2025
Na de keuze van de prioriteiten (ten laatste eind maart 2025) zal het departement werkgroepen opstarten die concrete doelstellingen en bijhorende acties zullen formuleren.
Gelijktijdig met de werkgroepen zullen verschillende participatiemomenten met kinderen en jongeren plaatsvinden. Voor elke prioriteit bekijken we welke doelgroepen zéker gehoord moeten worden. Want ook kinderen en jongeren van wie de stem te weinig doorklinkt in het beleid, willen we in dit verhaal meenemen.
Het nieuwe JKP moet ten laatste op 30 september 2025 door de Vlaamse Regering goedgekeurd worden. Daarna wordt het nog aan het Vlaams Parlement bezorgd. Vanaf dan kunnen de betrokken administraties en sectorspelers ermee aan de slag, onder de coördinatie van ons departement.
Foto © Fille Roelants
3.2 Unieke manuscripten en werk van Ensor verrijken het Vlaamse cultureel erfgoed
De Vlaamse Gemeenschap werd in 2024 weer een aantal topstukken rijker: een uniek exemplaar van 'De Humani Corporis Fabrica', het meesterwerk van Vesalius, twee zeldzame middeleeuwse manuscripten en een schets van Ludwig van Beethoven. Het schilderij 'De vertroostende maagd' van James Ensor sluit dit indrukwekkende rijtje af, als eerbetoon aan de kunstenaar.
Unieke manuscripten tonen zeldzaam cultureel erfgoed
Samen met de KU Leuven werd een uniek exemplaar van De Humani Corporis Fabrica verworven, het meesterwerk van Andreas Vesalius, een van de grondleggers van de moderne anatomie. Het boek geldt als het meest invloedrijke medische handboek ooit. Op dit persoonlijke exemplaar van de tweede editie uit 1555 noteerde Vesalius talrijke correcties en aanvullingen. Die persoonlijke notities bieden een uniek inzicht in de evolutie van zijn ideeën over de menselijke anatomie.
Vesalius - De Humani Corporis Fabrica
Daarnaast werden twee zeldzame, middeleeuwse manuscripten aangekocht en in beheer gegeven aan de Openbare Bibliotheek Brugge.
- Het psalter van Margaretha II van Vlaanderen (13de eeuw), een rijkelijk verlucht psalmboek met in de marges versieringen die verwijzen naar preken, spreuken en literatuur en die waardevolle inzichten in het culturele leven van die tijd bieden.
- Het Getijdenboek, gebruik van Rome (ca. 1430) gemaakt in Brugge en luxueus verlucht door de Meesters van de Goudranken, een collectief van miniaturisten. Zij zetten Brugge mee op de kaart als hét internationale centrum voor de productie van getijdenboeken in de 15de eeuw.
Tot slot werd een unieke schets van Ludwig van Beethoven aangekocht: een ontwerp van de vierde beweging uit zijn eerste sonate (Op. 2, N.1) in het originele handschrift van de componist. Dit muzikale erfgoed werd in beheer gegeven aan de Alamire Foundation.
Ludwig van Beethoven
Eerbetoon aan James Ensor
In 2024 was het 75 jaar geleden dat we afscheid namen van James Ensor. Het Ensorjaar, met tal van tentoonstellingen en evenementen rond Ensor en zijn werk, werd een mooi eerbetoon aan de grootmeester. Met de aankoop van De vertroostende maagd (1892) bracht ook Vlaanderen hulde en onderstreepte daarmee het belang van Ensor voor het Vlaamse cultureel erfgoed.
De vertroostende maagd - Foto © MAS
Met deze aankopen zorgt Vlaanderen ervoor dat dit belangrijke cultureel erfgoed niet verloren gaat en hier beschermd en bewaard kan worden. De financiering gebeurde via het Topstukkenfonds. De aangekochte werken zijn nu onderdeel van de grote Collectie Vlaamse Gemeenschap.
Foto © Cedric Verhelst
3.3 Aquarel van Léon Spillaert aanvaard voor betaling van erfbelasting
De Vlaamse Belastingdienst (Vlabel) ontving in 2024 voor het eerst een voorstel om erfbelasting te betalen met een cultuurgoed. Het ging om de aquarel 'Poppen. De markies en het Tiroler meisje' van Léon Spilliaert uit 1928. De Vlaamse overheid geeft het werk in permanente bewaring aan Mu.ZEE, waar het een waardevolle aanvulling vormt op de collectie van het museum.
Regeling alleen mogelijk voor topstukken en sleutelwerken
Sinds 2013 kun je erfbelasting betalen met cultuurgoederen. Begin 2024 werd de regeling nog aantrekkelijker, maar de lat ligt hoog: alleen topstukken en sleutelwerken voor museale collecties komen in aanmerking voor de inbetalinggeving.
- Topstukken zijn roerende goederen of verzamelingen die door hun archeologische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis zeldzaam en onmisbaar zijn voor de Vlaamse Gemeenschap.
- Sleutelwerken zijn waardevolle stukken die een centrale rol hebben in de collecties van de musea en erfgoedinstellingen in Vlaanderen.
Advies van de Topstukkenraad
Het was de eerste keer dat Vlabel een voorstel voor inbetalinggeving kreeg. Om te bepalen of het werk van Spilliaert een topstuk of sleutelwerk is, vroeg de belastingdienst advies aan de Topstukkenraad. Die oordeelde dat de aquarel een sleutelwerk is: het vormt immers een waardevolle aanvulling op de collectie van Mu.ZEE. Het museum beheert al vier werken van Spilliaert over dat poppenthema, maar de compositie van dit werk is uniek.
De Vlaamse Regering besliste vervolgens dat de aquarel gebruikt mag worden om de erfbelasting te betalen en gaf het sleutelwerk in bewaring aan Mu.ZEE.
De Vlaamse Gemeenschap kan dankzij deze regeling toch sleutelwerken en topstukken in Vlaanderen houden, borgen en beschermen.
Foto © Cedric Verhelst
Foto © NieuwsWijsNeuzen
3.4 Samen naar weerbaar: 5 projecten tegen desinformatie
Eind 2022 gaf de Vlaamse minister van Media 3 miljoen euro steun aan 5 projecten die desinformatie moesten bestrijden. Anderhalf jaar later maakten we de balans op: welke tools werden ontwikkeld en wat was hun impact? De resultaten van de projecten werden in juni 2024 voorgesteld op een gezamenlijk slotevent.
Oproep voor innovatieve projecten tegen desinformatie
Met de projectoproep rond desinformatie uit 2022 wilde de Vlaamse Regering praktijkgerichte initiatieven ondersteunen die zowel burgers als nieuwsredacties weerbaarder maken tegen desinformatie, Het resultaat was een brede waaier aan innovatieve en impactvolle initiatieven die inzetten op
- detectie en weerlegging van desinformatie via nieuwe technologieën en methodologieën;
- educatie en bewustmaking om burgers kritisch te leren omgaan met informatie.
Innovatieve tools voor nieuwsredacties en jonge doelgroepen
De resultaten van de projecten werden in juni 2024 voorgesteld op een slotevenement georganiseerd door het kenniscentrum Mediapunt en het Departement Cultuur, Jeugd en Media. We maakten kennis met innovatieve tools en formats, methodieken en platforms om desinformatie te bestrijden, zowel voor nieuwsmedia als voor (jonge) burgers.
Eerste Hulp Bij Twijfel (VRT, Roularta, deCheckers, UA, VUB, Textgain & KU Leuven)
Het project ontwikkelde strategieën, tools en formats om twijfel rond desinformatie impactvol te bestrijden in Vlaanderen. De focus lag op het vergroten van de veerkracht van journalisten enerzijds en twijfelende burgers anderzijds.
COM-PRESS (IMEC vzw & Apache)
Dit onderzoeksproject focuste op het ontwikkelen van detectiemethodes voor journalisten om beeldmanipulatie te achterhalen en ontmaskeren. De methodieken werden vervolgens toegepast op verschillende praktijkvoorbeelden.
Re:Plus (Tree Company, Wieni, Textgain, Mediahuis & VUB)
Binnen dit project werd de Rhetoric debattool ontwikkeld voor nieuwsmedia. De AI-gedreven tool helpt mediagebruikers om via online debat hun opinies te delen en die van anderen te ontdekken om zo hun mening te vormen en bij te sturen. Dat moet leiden tot een minder polariserend en meer constructief maatschappelijk debat.
NieuwsWijsNeuzen! (Arteveldehogeschool, Odisee, UA, VVJ, Mediawijs, KeKi, Scivil & Het Geluidshuis)
In dit project lag de focus op het weerbaarder maken van kinderen (8-12 jaar) tegen desinformatie door in te zetten op nieuwswijsheid bij (jeugd)journalisten en kinderen. Daarvoor werden een leidraad voor ‘kindwijze’ journalistiek, nieuwe educatieve pakketten en een checkpunt voor desinformatie ontwikkeld.
CounterScam (deCheckers, VRT & Chase)
Met dit project wilde men vertrouwen en weerbaarheid opbouwen door in dialoog te gaan met jongeren die het meest kwetsbaar zijn voor desinformatie. Door een samenwerking tussen factcheckers en digitale content creators, ontwikkelde het project twee nieuwe hefbomen om sterker te staan tegen desinformatie:
- In het CounterScam Playbook vinden content creators alles wat ze moeten weten om oplichterij en fake news tegen te gaan.
- Op het platform deCheckers worden alle factchecks die aan internationale kwaliteitsvoorwaarden voldoen, samengebracht.
Foto © keeplouking
3.5 Nieuw erkende verenigingen zijn verrijking voor jeugdsector
Bij de erkenningsronde van 2024 erkende het Departement Cultuur, Jeugd en Media 15 nieuwe jeugdverenigingen. De ronde toont vooral hoe rijk en divers de jeugdsector is. De pas erkende verenigingen werken rond heel uiteenlopende thema’s of met specifieke doelgroepen. 3 verenigingen evolueren van een innovatieve projectwerking naar een structurele werking. De Vlaamse jeugdsector telt na deze ronde maar liefst 105 erkende jeugdverenigingen.
Bijna de helft erkend
Verenigingen kunnen om de 5 jaar een erkenning aanvragen binnen het Jeugddecreet. Ze moeten wel voldoen aan voorwaarden rond kwaliteit en schaal van de werking. Zo moeten ze een integriteitsbeleid voeren, voldoende initiatieven organiseren en voldoende deelnemers uit verschillende provincies bereiken. Een erkende vereniging ontvangt jaarlijks een subsidie van 100.000 euro en kan extra variabele subsidie aanvragen.
In 2024 dienden 34 jeugdverenigingen een erkenningsaanvraag in. Het team Jeugd controleerde of ze aan alle voorwaarden voldeden en voerde bij elke vereniging ook een inspectie uit. Daarop kregen 14 verenigingen te horen dat er een voornemen tot erkenning was. De overige verenigingen voldeden niet. 4 verenigingen dienden nog een bezwaarschrift in: bij 1 vereniging moest het team Jeugd zijn standpunt herzien. Zo werden eind 2024 uiteindelijk 15 jeugdverenigingen erkend.
Foto © Gekkoo
Nieuwe erkenningen tonen een diverse jeugdsector
Bij deze erkenningsronde stellen we een aantal opvallende zaken vast:
- 44 procent van de aanvragen werd goedgekeurd, dat is meer dan in de vorige rondes (toen ongeveer 33 procent).
- Twee derde van de nieuw erkende verenigingen zijn landelijk georganiseerde jeugdverenigingen: 8 ervan organiseren jeugdkampen rond verschillende thema’s. Roots Vlaanderen en Wel Jong werken met specifieke doelgroepen.
- Er werden meer verenigingen informatie en participatie erkend dan cultuureducatieve verenigingen. Debateville leert kinderen en jongeren debatteren, Missing You organiseert rouwkampen, Quindo en Blooshoofd maken mediaproducties. People On Stage is de enige cultuureducatieve vereniging.
- 3 innovatieve projecten groeien uit tot volwaardige verenigingen die nu duurzame werkingssubsidies ontvangen. Missing You en Woodkid startten als experimentele projecten, Quindo als bovenlokaal geprofessionaliseerd jeugdhuis.
Foto © Sportpret
Start van een bloeiende werking
Met deze erkenning begint de samenwerking tussen het departement en de vereniging. Dat biedt hen kansen om verder te groeien. Zo dienden 9 van de pas erkende verenigingen al een beleidsnota in om variabele werkingssubsidies voor 2026-2030 aan te vragen, wat getuigt van een torenhoge ambitie om hun werking verder uit te bouwen.
M Leuven - Foto © Eline Willaert
3.6 Nieuwe stappen tegen grensoverschrijdend gedrag in cultuur en media
Grensoverschrijdend gedrag komt voor in verschillende sectoren, waaronder cultuur en media. Ondanks eerdere waardevolle beleidsinspanningen en initiatieven in beide sectoren is de strijd nog niet gestreden. Na een grondige evaluatie en meerdere overlegmomenten lanceerden de Vlaamse ministers van Cultuur en van Media samen met de betrokken sectoren twee nieuwe sectorspecifieke actieplannen om het probleem aan te pakken.
Verfijning van de bestaande dienstverlening
Het nieuwe actieplan voor de cultuursector heeft een bredere reikwijdte en kreeg vorm via een participatief proces met verschillende organisaties uit het hele culturele veld. Het actieplan combineert gezamenlijke oplossingen en acties met maatwerk en richt zich op preventie en herstel via drie speerpunten:
- kennisdeling en sensibilisering;
- procedures en aanspreekpunten;
- herstel en reactie.
Bijzondere aandacht gaat naar kleine organisaties en kwetsbare profielen zoals vrijwilligers, leden, deelnemers, flexwerkers, freelancers en individuele beoefenaars. De coördinatie ligt bij het Departement Cultuur, Jeugd en Media.
Actieplan media breidt uit naar filmsector
Het actieplan voor de media- en filmsector bouwt verder op het plan van 2022, maar legt nieuwe accenten en neemt nu ook de filmsector mee. Daarin focust het plan op vijf prioritaire doelstellingen:
- gerichte, sectorale aanpak van grensoverschrijdend gedrag;
- performante monitoring van grensoverschrijdend gedrag;
- beleidsondersteuning en informatiedeling;
- versterking van medewerkers in de media- en filmsector;
- inzetten op vertrouwenspersonen.
Bijzondere aandacht gaat naar kleine ondernemingen en kwetsbare profielen zoals tijdelijke medewerkers, stagiairs, freelancers, en minderjarigen. Het actieplan is een initiatief van de sector en wordt gecoördineerd door mediarte, het Sociaal Fonds voor de Audiovisuele Sector.
Bloet vzw - Foto © Danny Willems
Samenwerking tussen cultuur en media blijft meerwaarde
Een aanpak die aansluit bij de specifieke context en noden van de sector, is het meest effectief. Vandaar de keuze voor twee aparte actieplannen. Toch zorgt samenwerking tussen de cultuursector en de media- en audiovisuele sector voor een meerwaarde. Beide beleidsvelden werken via de actieplannen aan de volgende gezamenlijke prioriteiten:
- samenwerking met hulplijnen en meldpunten;
- ondersteuning van vertrouwenspersonen;
- begeleiding van omstaanders en leidinggevenden;
- inzet van intimiteitscoördinatie;
- expertise- en kennisdeling over de sectorgrenzen heen.
De actieplannen tegen grensoverschrijdend gedrag zijn onderdeel van het beleid rond fysieke, psychische en seksuele integriteit van het Departement Cultuur, Jeugd en Media.
Bouworde vzw - Foto © Joachim Mergaert
3.7 Masterplan Jeugdkampen laat kinderen en jongeren in de beste omstandigheden op kamp gaan
Met het Masterplan Jeugdkampen uit 2022 wil de Vlaamse overheid jeugdkampen en de organisatie ervan haalbaar maken voor zowel jeugdorganisaties als uitbaters van jeugdlogies en kampterreinen. In 2024 maakte het Departement Cultuur, Jeugd en Media een stand van zaken op. Daaruit bleek dat het plan al voor concrete verbeteringen heeft gezorgd, zoals een groter tentenaanbod en goedkoper kampvervoer. Ook in de nieuwe regeerperiode blijven we het plan verder uitvoeren.
Voldoende aanbod, vlotte bereikbaarheid en minder regels
Het Masterplan Jeugdkampen biedt een strategisch kader om het beleid rond kampen, vakanties en andere meerdaagse verblijven voor kinderen en jongeren vorm te geven. Het kwam tot stand in samenwerking met verschillende Vlaamse beleidsdomeinen en jeugdorganisaties.
Het masterplan focust op 3 actiedomeinen, met in totaal 38 concrete acties:
- Aanbod: zorgen voor voldoende en toegankelijk aanbod aan kampinfrastructuur;
- Omgeving en bereikbaarheid: kampplaatsen blijven voorzien nabij groene speelruimte en bossen en inzetten op duurzaam en veilig transport;
- Jeugdtoerismebeleid: overbodige regels wegwerken voor jeugdgroepen en uitbaters.
Het plan wordt opgevolgd door een taskforce Jeugdkampen, waarin verschillende kabinetten, administraties en jeugdorganisaties vertegenwoordigd zijn.
Foto © Bokeh
Nieuwe rapporteringstool toont mooie realisaties
Om de voortgang van het masterplan beter te monitoren, ontwikkelde het team Jeugd een rapporteringstool. Die tool biedt een overzicht van de 38 acties in het plan en laat toe om elk kwartaal over de status ervan te rapporteren. Zo konden we in juli 2024 een stand van zaken over het masterplan meegeven aan de Vlaamse Regering. Daaruit bleek dat het plan al heel wat concrete verbeteringen heeft opgeleverd voor organisatoren van jeugdkampen.
Enkele van de belangrijkste realisaties:
- Meer tenten beschikbaar: In 2022, 2023 en 2024 was een recordaantal tenten beschikbaar voor uitlening via de ULDK dankzij jaarlijkse aanbestedingen.
- Nieuw reservatiesysteem: In 2024 lanceerde de ULDK een nieuw reservatiesysteem: jeugdverenigingen melden zich aan via het Verenigingsloket en krijgen een basisaantal tenten afhankelijk van het aantal leden.
- Goedkoper kampvervoer: De Lijn voorziet voordelige formules voor jeugdverenigingen die tijdens de zomer op kamp gaan.
- Duidelijke richtlijnen voor kamperen: Het Agentschap Natuur en Bos communiceert jaarlijks met het jeugdwerk over kampvuren, de toegankelijkheid van bossen en andere aandachtspunten.
- Dialoog met gemeenten: Tijdens een kampentoer gingen jeugdbewegingen in gesprek met gemeenten in Vlaanderen en Wallonië die veel kampen ontvangen. Dat bevorderde het wederzijds begrip en verbeterde de samenwerking.
Hoe gaat het verder? Volgens het Regeerakkoord 2024-2029 wordt het Masterplan Jeugdkampen verder uitgevoerd, maar wordt het ook geactualiseerd. De volgende jaren blijven we inspanningen leveren om het jeugdtoerisme in Vlaanderen te versterken.
Foto © Rik Van Loock
3.8 Investeringssubsidie maakt Wintertuin toegankelijk voor iedereen
De Wintertuin van het Ursulineninstituut in Onze-Lieve-Vrouw-Waver is een mooi voorbeeld van hoe erfgoed toegankelijk kan worden voor iedereen, zonder afbreuk te doen aan de historische waarde van de locatie. Een investeringssubsidie van het Departement Cultuur, Jeugd en Media gaf daartoe een stevig duwtje in de rug.
Van kostschool tot erfgoedparel
Het Ursulineninstituut was eind 19de-eeuw een internationaal befaamde kostschool voor meisjes. In 1900 laten de zusters de Wintertuin bouwen, een indrukwekkende ontvangstruimte in art-nouveaustijl met een kleurrijke glas-in-loodkoepel, het visitekaartje van de school.
Na sluiting van het internaat wordt de Wintertuin in 1987 als monument beschermd wegens zijn historische en architecturale waarde. Sinds 1994 ontfermt vzw Wintertuin zich over het waardevolle erfgoed op de site, samen met Stichting Kempens Landschap. Beide organisaties zorgen ervoor dat de Wintertuin een boeiende plek wordt waar geschiedenis, architectuur en cultuur samenkomen.
Foto © Rik Van Loock
Aanpassingen voor maximale fysieke toegankelijkheid
In 2021 kende het departement aan vzw Wintertuin een investeringssubsidie van 57.072 euro toe om de gebouwen integraal toegankelijk te maken. Een toegankelijkheidsdoorlichting van de bestaande gebouwen door Inter bracht een aantal verbeterpunten aan het licht. De vzw nam daarom verschillende maatregelen:
- De nieuwe inkom met toegangshelling verhoogt zowel de toegankelijkheid als de leesbaarheid van de toegang.
- Het onthaal en de vestiaire zijn heringericht als toegankelijke ruimtes geschikt voor mindervalide bezoekers.
- De gelijkvloerse verdieping is nu volledig drempelloos en de dubbele deuren naar de lokalen blijven permanent open voor voldoende doorgangsbreedte.
- Het historische sanitaire blok bij de wintertuin is heringericht als genderneutraal sanitair, met een ruim mindervalidentoilet en een verzorgingstafel.
- De monumentale trappen zijn voorzien van omgrijpbare leuningen.
Foto © Rik Van Loock
Integratie van een lift bleek niet haalbaar door de erfgoedwaarde van het gebouw. De vzw voorziet een digitaal alternatief voor bezoekers die de bovenverdieping niet kunnen bereiken, zodat ze het museale parcours toch volledig kunnen beleven.
Project bekroond met Europese award
Stichting Kempens Landschap ontving in oktober 2024 de ECTN-award 'toegankelijk erfgoedtoerisme' voor de Wintertuin van de Ursulinen. Dit investeringsproject bewijst dat ingrepen voor toegankelijkheid niet alleen functioneel zijn, maar ook esthetisch kunnen aansluiten bij de erfgoedwaarde van een historisch gebouw.
Foto © De Lork
3.9 Renovatie van beschermd pand biedt kansen voor jeugdverblijf De Lork
Een beschermd monument omvormen tot modern jeugdlogies? Niet evident maar mogelijk met een aantal slimme ingrepen op het vlak van duurzaamheid en toegankelijkheid. Binnenkort start de renovatie van De Chalet, een beschermd pand bij Jeugdverblijf De Lork in Kemmel. Met een investeringssubsidie van 1,5 miljoen euro staat het Departement Cultuur, Jeugd en Media in voor 60% van de totale kosten.
Forse investering van Vlaanderen
Centrum voor Jeugdtoerisme baat sinds 1981 jeugdverblijf De Lork in Kemmel uit. De Lork is het grootste jeugdverblijf van CJT en heeft een capaciteit van 192 slaapplaatsen. Jaarlijks zijn er ongeveer 26.000 overnachtingen, vooral van scholen, sportverenigingen, jeugdwerkverenigingen en bijzondere doelgroepen.
CJT wil het beschermde gebouw De Chalet, gelegen in het nabijgelegen parkdomein, omvormen tot jeugdlogies en vroeg daar eind 2023 subsidies voor aan. In 2024 kende de voormalig minister van Jeugd 1.532.316 euro toe, 60% van de totale kosten (2.553.861 euro). Het project is de eerste subsidie binnen het nieuwe reglement voor strategische cultuur- en jeugdinfrastructuur, dat sinds september 2023 van kracht is.
De adviescommissie apprecieerde het plan om het beschermde pand zoveel mogelijk in zijn waarde te behouden én de gewenste logies erin te integreren, zonder uitbreiding van het pand.
Van beschermd pand tot modern jeugdverblijf
Het project focust op gedeeld gebruik, duurzaamheid, veiligheid en toegankelijkheid.
Slim gebruik en betaalbaar verblijf
Het gebouw krijgt een polyvalente gelijkvloers met toegankelijk sanitair, dat ook door de tentkampeerders in het park gebruikt kan worden. Het wordt ingericht als zelfkookhuis, dat gekoppeld kan worden aan de bestaande infrastructuur van De Lork. Zo kunnen ook grote jeugdgroepen met een beperkt budget er verblijven.
Duurzame renovatie
Een grondige isolatie van dak en keldervloer, nieuw buitenschrijnwerk en duurzame energiebronnen zoals een warmtepomp en zonneboiler zorgen voor een energiezuinig gebouw. De GRO-duurzaamheidsmeter van de Vlaamse overheid bewaakt tijdens het hele renovatieproces de duurzaamheidsdoelen.
Toegankelijk en brandveilig
Een nieuwe lift maakt het gebouw volledig toegankelijk. Ook de brandveiligheid wordt aangepast aan de nieuwste normen.
Dishwasher JOC - Foto © Camille Mortier
3.10 Succesvol jaar voor de lokale vrijetijdsmonitor
De lokale vrijetijdsmonitor ondersteunt de Vlaamse steden en gemeenten met gegevens over vrije tijd. Om de drie jaar worden daarvoor data opgevraagd, verzameld en ontsloten. In 2024 gebeurde dat al voor de derde keer. We slaagden erin om de nieuwe datarapporten bij de gemeenteraadsverkiezingen van oktober beschikbaar te stellen. Missie volbracht!
Lokale vrijetijdsmonitor als publieke analysetool
De lokale vrijetijdsmonitor biedt inzicht in verschillende aspecten van het vrijetijdsgebeuren en stelt data ter beschikking voor analyse en beleidsondersteuning. De monitor clustert de data in acht thema's, waarbij gebruikers rapporten kunnen samenstellen per gemeente of op Vlaams niveau, en benchmarks kunnen uitvoeren.
In het voorjaar van 2024 bevroegen we de lokale vrijetijdsdiensten en verzamelden data van andere authentieke bronnen uit de cultuur-, jeugd- en sportsector. Zo zijn er nu datarapporten beschikbaar over de werkjaren 2017, 2021 en 2024: drie foto’s van het lokale vrijetijdsgebeuren over de afgelopen gemeentelegislatuur.
Maar hoe kun je die data concreet inzetten? Als voorbeeld diepten we enkele datasets uit in vier rapporten:
- de evolutie van lokale sociaal-culturele groepen;
- de mate van inspraak in het lokale vrijetijdsbeleid;
- het aantal UiTactiviteiten in een gemeente;
- het aantal activiteiten georganiseerd door een bibliotheek of een cultuurhuis.
Toenemende belangstelling voor registratie en gebruik
Met drie registratie- en rapporteringsjaren achter de rug zien we enkele belangrijke evoluties:
- Groeiende deelname: het aantal deelnemende lokale besturen steeg van 74% in 2018 naar 88% in 2024.
- Meer volledigheid: in 2024 werd het hoogste aantal rubrieken ingevuld en beantwoordden nog nooit zoveel gemeenten meer dan 80% van de vragen.
- Gebruiksvriendelijkheid: we beperkten de laatste bevraging en vereenvoudigden de registratie voor lokale vrijetijdscoördinatoren.
De toenemende trend is te danken aan het feit dat we alle stakeholders en doelgroepen blijven betrekken. Zo verstuurden we maandelijks een nieuwsbrief en hielden twee webinars om de lokale besturen en sectororganisaties goed te informeren over de monitor.
Steeds meer lokale besturen lijken dus overtuigd van nauwkeurige en uitgebreide dataverzameling. Data maken immers trends en evoluties zichtbaar en vormen de basis om het vrijetijdsbeleid vorm te geven.
Wil je zelf aan de slag gaan met de data? Surf naar vlaanderen.be/vrijetijdsmonitor en benchmark jouw gemeente met een interessante vergelijkingsgroep of referentiejaar.
