9. Evenementen
Via diverse evenementen willen we onze sectoren informeren en inspireren en met hen in dialoog gaan. Zo lieten we de erfgoedsector samen met de onroerenderfgoed- en toerismesector op zoek gaan naar de rol van plekken bij het beleven van erfgoed. De audiovisuele sector nodigden we uit voor een debat over trends en uitdagingen in de audiovisuele industrie. En uiteraard ontbraken ook onze klassiekers niet: Kunstendag voor Kinderen en de uitreiking van de Ultimas.
Foto © Martin Corlazzoli
9.1 Audiovisuele sector verzamelt op Film Fest Gent voor inspirerende sectordag
Op 13 oktober 2023 vond een ontmoetingsmoment plaats voor de Vlaamse audiovisuele sector, een initiatief van de Vlaamse ministers van Cultuur en van Media, het Departement Cultuur, Jeugd en Media en het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF), in samenwerking met Film Fest Gent. Centraal thema van de sectordag was het Nostradamusrapport over wereldwijde trends en veranderingen in de audiovisuele industrie.
De dag begon met een warm welkom door onze secretaris-generaal Bart Temmerman, gevolgd door een toespraak van de minister van Media.
Daarna was het de beurt aan auteur en media-analist Johanna Koljonen. Koljonen documenteert al tien jaar de wereldwijde trends en veranderingen in de audiovisuele industrie, en voorspelt wat de toekomst brengen kan. Haar jaarlijkse Nostradamusrapport is intussen van onschatbare waarde gebleken voor de sector. Als hoofdspreker stelde Johanna haar bevindingen en inzichten uit Everything Is Changing All At Once voor, de 10de editie van het Nostradamusrapport.
Nadien modereerde Koen Van Bockstal, directeur-intendant van het VAF, een debat met vier deskundigen: producent Kato Maes, scenarist Raf Njotea, regisseur Frederike Migom en onderzoeker gametechnologie & AI Glenn van Waesberghe. Ze reflecteerden over de algemene bevindingen uit het rapport en gingen specifiek in op de volgende drie vragen:
- Welke uitdagingen, kansen en opportuniteiten brengt artificiële intelligentie met zich mee?
- Hoe kunnen data en kennisbeheer een belangrijke tool zijn om creatieve processen in films, series en games mee te sturen?
- Wat is er nodig om de onderbediende en minder geïnteresseerde jeugd (beter) te bereiken?
De minister van Cultuur sloot de inspirerende namiddag af en nodigde iedereen uit voor de receptie. ‘s Avonds zorgde Film Fest Gent nog voor een feestelijk programma, met de avant-première van Here van Bas Devos en een feest voor de 50ste verjaardag van het filmfestival in Kunstencentrum VierNulVier.
Foto © Martin Corlazzoli
9.2 Congres Bestemming Erfgoed gaat op zoek naar de rol van 'de plek'
Op 26 en 27 oktober 2023 kwamen zo'n 250 deelnemers uit de erfgoed- en toerismesector in Antwerpen samen voor een tweedaags congres over het beleven van erfgoed en de rol van de plek daarin. De dubbele benadering van dit thema – zowel vanuit toeristisch als erfgoedoogpunt – bleek de grootste troef van het congres en zorgde voor heel wat nieuwe inzichten.
Gedeelde uitdagingen rond het beleven van erfgoed
Voor het eerst organiseerden het Departement Cultuur, Jeugd en Media, het agentschap Onroerend Erfgoed en Toerisme Vlaanderen samen een tweedaags congres. Bedoeling van het congres was om de mogelijkheden te verkennen om plekken ten volle te laten beleven. Hoe laat je bijvoorbeeld een verdwenen plek her(be)leven? Of wat is de toegevoegde waarde van immaterieel erfgoed bij de beleving van een plek?
Verder gingen we in op hoe verwachtingen kunnen verschillen naargelang van de doelgroep. Zien buitenlandse toeristen Vlaams erfgoed anders dan buurtbewoners? Willen bezoekers alleen beleving, zoeken ze naar authenticiteit of willen ze iets bijleren? Ook duurzaam erfgoedtoerisme kwam aan bod: hoe bewaar je het evenwicht tussen de toeristische beleving, erfgoedbehoud en de meerwaarde voor de lokale bevolking?
Gevarieerd programma met ruimte voor erfgoedbeleving
Op dag 1 kwamen eerst drie internationale keynotesprekers aan het woord. In de namiddag volgden parallelsessies met concrete cases. Zelf organiseerden we twee van die sessies, telkens samen met een partner uit de sector. De eerste sessie ging over het beleven van immaterieel erfgoed en deden we in samenwerking met Werkplaats immaterieel erfgoed. In de tweede sessie zoomden we in op bijzondere bestemmingen, in samenwerking met Faro. Daarin kwam onder andere het Kasteel van Gaasbeek in de kijker te staan. De grote vraag daar luidde: hoe positioneert het kasteel zich als erfgoedbestemming op de raaklijn tussen natuur en cultuur? 's Avonds kregen de congresgangers de kans om in preview de tentoonstelling Zeldzaam & Onmisbaar te bezoeken in het MAS, een expo ter ere van de twintigste verjaardag van het Topstukkendecreet.
Op de tweede congresdag was het tijd voor een duik in de praktijk: tien uitgestippelde belevingstrails brachten de deelnemers langs erfgoedplekken in Antwerpen en omgeving. We sloten het congres af in de Handelsbeurs, waar de congresgangers in de historische hal nog verder konden napraten en contacten leggen.
Congres Bestemming Erfgoed © Lowie De Peuter en Michel Wuyts
Focus op ontmoeting
De deelnemers toonden zich achteraf zeer tevreden. Vooral het ontmoeten van anderen, niet alleen uit de eigen sector maar vooral ook uit het bredere erfgoed- en toerismeveld, bleek de grootste troef van het congres. Het was voor velen een unieke gelegenheid om over het muurtje heen met elkaar in gesprek te gaan.
Om de contacten warm te houden, konden deelnemers elkaar vanop het congres een postkaartje 'Groeten uit Antwerpen' sturen. Wie weet de start van een nieuw contact of een gezamenlijk project, of misschien gewoon een herinnering aan een fijn congres.
9.3 Kunstendag voor Kinderen in het teken van topstukken
Op 19 november 2023 viel er voor kinderen weer heel wat kunst te ontdekken in Vlaanderen en Brussel tijdens de 12de editie van Kunstendag voor Kinderen. De hele dag konden kinderen tot 12 jaar volop toveren met theater, film, muziek, dans, architectuur, literatuur en beeldende kunst. Vorig jaar stond Kunstendag voor Kinderen in het teken van topstukken, want we vierden de 20ste verjaardag van het Topstukkendecreet.
Met het Topstukkendecreet wil de Vlaamse overheid roerend cultureel erfgoed van uitzonderlijk belang beschermen en ervoor zorgen dat zeldzame en onmisbare voorwerpen en verzamelingen in Vlaanderen niet verloren gaan. Denk daarbij aan werken als Het Lam Gods van de gebroeders van Eyck, De Aanbidding der Koningen van Rubens of Het Walvisboek van Adriaen Coenen.
Wedstrijd voor scholen, winnaars beloond met expo in MAS
Uiteraard trokken we dit thema voor Kunstendag voor Kinderen breder, naar alle mogelijke kunstvormen. We riepen kinderen tot 12 jaar op om overal in het land topstukken te ontdekken én te creëren. En dat kon uiteraard van alles zijn: van dans, film, circus, muziek tot schilderen, tekenen, boetseren en literatuur. De kinderen bepaalden zelf wat voor hen een topstuk was.
We daagden scholen uit om deel te nemen aan onze wedstrijd. Daarbij moesten ze aan de slag met ‘halve’ bekende kunstwerken. We stelden hen de vraag: hoe ziet het ‘top-stuk’ van het schilderij of beeldhouwwerk eruit? Of hoe gaat het bekende gedicht verder? Klassen stuurden massaal hun kunstwerken in. We ontvingen 140 inzendingen.
Uit alle inzendingen lootten we twee winnende klassen. De prijs? Een rondleiding op kindermaat door de expo Zeldzaam en onmisbaar in het MAS, gevolgd door het atelier ‘Een selfie op doek’, waarbij de kinderen werden uitgedaagd om met verf en penseel een zelfportret te maken. Daarbovenop beloonden we de winnende werken met een eigen expo in het MAS.
Campagnebeeld door Thaïs Vanderheyden
Bij een editie van Kunstendag voor Kinderen hoort natuurlijk ook een opvallend en speels campagnebeeld. Vorig jaar tekende illustratrice Thaïs Vanderheyden voor die opdracht. Zij ontwierp een eigen versie van het topstuk Madonna met kind en engelen van de schilder Jean Fouquet. In die eigentijdse versie ontdekken de engelen op spelenderwijze allerlei vormen van kunst: van muziek over schilderen tot theater.
Ambassadeur: Maureen Vanherberghen
Radiomaakster Maureen Vanherberghen was voor de tweede keer de ambassadeur van Kunstendag voor Kinderen. Wat houdt dat in? Maureen zorgde er mee voor dat het evenement zoveel mogelijk ouders en kinderen bereikte. Dat deed ze via radiospotjes op Radio 1 en 2 en ook in de Ochtendshow van MNM maakte ze promotie. Maar voor het grootste deel liep de campagne via advertenties op Facebook en Instagram. We maakten vijf leuke video’s met Maureen die we tijdens de campagne een voor een lieten zien aan het grote publiek.
Recordeditie in cijfers
- 250 deelnemende organisaties (nieuw record)
- 370 activiteiten over heel Vlaanderen en Brussel (nieuw record)
- 40.000 bezoekers (ongeveer evenveel als in 2022)
- geslaagde campagne op sociale media met indrukwekkend bereik:
o 450.000 unieke personen zagen de video’s o 239.000 mensen zagen de carrouselposts op Instagram
Al deze elementen samen zorgden voor een geslaagde top(stukken)editie van Kunstendag voor Kinderen.
9.4 Verjaardagstaart met 20 kaarsjes voor de Ultimas
Op 16 mei 2023 reikte de Vlaamse Gemeenschap de Ultimas 2022 uit tijdens een liveshow op de site van Tour & Taxis. Dertien laureaten in evenveel categorieën ontvingen er een Vlaamse cultuurprijs, als erkenning voor hun verdienste in de socio-culturele sector. De show vond plaats in de feestelijke circustent van Circus Barones. Sofie Lemaire en Thomas Vanderveken waren de gastvrouw en gastheer van dienst. Het was het 20ste jaar op rij dat de Ultimas werden uitgereikt.
De laureaten van de Ultimas 2022
Algemene Culturele Verdienste Sidi Larbi Cherkaoui
Amateurkunsten Brassband Willebroek
Architectuur en Toegepaste Kunsten Marie-José Van Hee
Beeldende kunst Ann Veronica Janssens
Circus ADM-VZW
Digitale Kunst Alex Verhaest
Film & Visuele Media Angelo Tijssens
Letteren Joke van Leeuwen
Muziek Charlotte Adigéry & Bolis Pupul
Podiumkunsten Studio Orka
Roerend en Immaterieel Erfgoed Klaroenblazers van de Last Post
Sociaal-Cultureel Volwassenenwerk Sankaa vzw
Publieksprijs Vergeet Barbara – Studio 100
Alle laureaten ontvingen een fysieke award van de hand van beeldend kunstenaar Daan Gielis. Daarnaast was er voor elke laureaat een geldprijs van 10.000 euro. De uitzondering daarop is de winnaar van de Ultima voor Algemene Culturele Verdienste, die 20.000 euro ontvangt als bekroning van een integrale carrière. In 2023 ging die eer naar choreograaf Sidi Larbi Cherkaoui.
Foto © Belga
Publieksprijs voor Vergeet Barbara van Studio 100
Dit jaar was er voor de 2de keer een publieksprijs. Die gaat naar artiesten of organisaties die in het afgelopen jaar hebben bijgedragen aan de verbreding van de cultuur, maar die niet meteen in de bestaande Ultimas-categorieën passen. De winnaar van de Publieksprijs was de musical Vergeet Barbara van Studio 100. De andere twee kandidaten in de top 3 waren Be like the Bird! van Amaranthe en de Ros Beiaardommegang Dendermonde.
Foto © Belga
Twintig jaar Ultimas
De traditie van de uitreiking van de Vlaamse cultuurprijzen ontstond in 2003. Sindsdien reikt de Vlaamse overheid elk jaar twaalf prijzen uit, in evenveel categorieën, aan toonaangevende artiesten, kunstenaars, organisaties of gezelschappen. De laureaten worden gekozen door een jury van deskundigen.
Benieuwd naar de winnaars van de voorbije jaren? Je vindt ze op www.ultimas.be onder ‘Vorige edities’.