We nodigen musea, culturele archiefinstellingen en erfgoedbibliotheken uit tot een open gedachtewisseling over gedeelde uitdagingen, over evoluties in de erfgoedwerking, over groeimogelijkheden, en over hoe collectiebeherende organisaties kunnen bijdragen aan grote maatschappelijke ontwikkelingen.
Stadsarchief Herentals - Foto © Michiel De Cleene
De afgelopen kwarteeuw is er veel veranderd voor de collectiebeherende organisaties: de nood aan waarderen en ontzamelen, de aandacht voor participatie, de inzet op diversiteit en inclusie, de steeds snellere ontwikkeling van innoverende technologieën, het groeiende klimaatbewustzijn... En er liggen nog vele uitdagingen en kansen in het verschiet, met nieuwe generaties en nieuwe doelgroepen.
Foto © Stedelijk Museum Hoogstraten, 25-jarig jubileum in 2024
Doorgaan met stimuleren
Het aantal kwaliteitslabels groeide de voorbije 25 jaar gestaag. In het rijke en diverse cultureelerfgoedlandschap dat Vlaanderen kenmerkt, is zeker nog potentieel aan erkenningen, niet in het minst bij de culturele archiefinstellingen en erfgoedbibliotheken.
Op de erfgoedkaart van Vlaanderen en Brussel hebben in totaal 482 organisaties zich momenteel geregistreerd als musea, 255 als archiefinstellingen en 145 als erfgoedbibliotheken. Organisaties vullen hun gegevens zelf aan en maken een eigen inschatting over de aard van de werking. Dat geeft een grote diversiteit aan geregistreerde collectiebeherende organisaties op de erfgoedkaart.
Waarom een collectiebeherende organisatie een kwaliteitslabel aanvraagt hangt af van de doelstellingen van die organisatie. Voor vele organisaties is het beheer van een cultureel erfgoedcollectie een kerntaak waarmee ze professioneel bezig zijn en waarop ze inzetten. Voor andere organisaties, zoals een publiek archief of een openbare bibliotheek, is een cultureelerfgoedwerking niet noodzakelijk een hoofdtaak. Een culturele archiefinstelling, erfgoedbibliotheek of museum , kiest zelf of en wanneer de organisatie klaar is om een kwaliteitslabel aan te vragen. Met de voorwaarden en criteria als leidraad kan een collectiebeherende organisatie op eigen maat en tempo doorgroeien naar een kwaliteitslabel. Elk jaar kan een aanvraag ingediend.
UGent Erfgoedbibliotheek - Foto © Geert Roels
Foto © Texture Kortrijk
25 jaar na de eerste erkenningen vanuit het Museumdecreet willen we het stimuleringsbeleid voortzetten en zo blijven bijdragen aan een betere zorg voor en omgang met het cultureel erfgoed in Vlaanderen. De collectiebeherende organisaties zijn immers essentiële troeven in onze samenleving. Ze vormen ankerpunten en zorgen voor debat en nuance. Met het kwaliteitslabel moedigen we de ontwikkeling van de cultureelerfgoedwerking aan, zodat de organisaties adequaat kunnen inzetten op een kwaliteitsvolle omgang met hun collectie en het publiek, en kunnen tegemoetkomen aan de maatschappelijke verantwoordelijkheden en de verwachtingen.
Samen met FARO, het steunpunt voor cultureel erfgoed, willen we collectiebeherende organisaties aanmoedigen om naar een kwaliteitslabel toe te werken. Het kwaliteitslabel is immers meer dan een schoonheidsprijs van de Vlaamse Gemeenschap, meer dan enkel een plaatje aan de muur. Het kwaliteitslabel blijft een essentieel instrument voor musea, culturele archiefinstellingen en erfgoedbibliotheken. Het biedt overeengekomen normen en definieert goede praktijken, het bevordert een professionele werking, geeft vertrouwen en brengt netwerken en samenwerking tot stand. Erkenning is ook een eerste voorwaarde om ondersteund te kunnen worden.
Om tot een aanvraag van een kwaliteitslabel te komen, legt een collectiebeherende organisatie een heel ontwikkelingstraject af. Binnenkort publiceren we een nieuwe handleiding zodat er een heldere tool ter beschikking is met toelichting over de minimale vereisten en verwachtingen bij de voorwaarden en criteria. Parallel organiseert FARO een praktijkgericht begeleidingstraject voor organisaties die een aanvraag willen indienen. Samen werken we ook aan een inspiratiemagazine met een aantal boeiende goede-praktijkvoorbeelden en getuigenissen. Zo hopen we collectiebeherende organisaties te blijven inspireren en motiveren om een kwaliteitslabel na te streven!
Strategische beleidsvisie
De Strategische Visienota Cultureel Erfgoed presenteert de krachtlijnen van het cultureelerfgoedbeleid en formuleert prioriteiten en aandachtspunten. Voor de Strategische Visienota van de volgende minister van Cultuur coördineren we een traject om de noden en behoeften op het vlak van cultureelerfgoedwerking in kaart te brengen, inclusief de organisaties die over het kwaliteitslabel beschikken of een kwaliteitslabel ambiëren. De resultaten van dat traject zijn richtinggevend om prioriteiten te bepalen.
Maurits Sabbebibliotheek - Foto © KU Leuven Bibliotheken