Doel van het erkenningsinstrument
"Het doel van het kwaliteitslabel voor collectiebeherende organisaties is de kwaliteit van de werking zichtbaar maken, bewaken en verbeteren”
Een museum, culturele archiefinstelling of erfgoedbibliotheek wordt erkend op basis van de collectie én werking. De erkenning houdt een kwaliteitsmerk in zodat het mogelijk wordt een onderscheid te maken tussen erkende en niet-erkende organisaties. Alleen een collectiebeherende organisatie met een kwaliteitslabel mag de naam ‘door de Vlaamse overheid erkend museum’, ‘door de Vlaamse overheid erkende culturele archiefinstelling' of ‘door de Vlaamse overheid erkende erfgoedbibliotheek' dragen. Een erkende organisatie mag het erkenningsteken gebruiken voor alle communicatieve doeleinden rond de cultureelerfgoedwerking.
In het Cultureelerfgoeddecreet van 23 december 2021 wordt verstaan onder
- museum: een organisatie die een cultureelerfgoedwerking ontplooit die past in de hedendaagse praktijk en theorie van de museologie en die kwaliteitsvol zorgt voor en omgaat met een collectie cultureel erfgoed die bestaat door het samenbrengen van de materiële en niet-materiële getuigenissen van de mens en zijn omgeving
- culturele archiefinstelling: een organisatie die een cultureelerfgoedwerking ontplooit die past in de hedendaagse praktijk en theorie van de archiefwetenschap en het documentenbeheer en die kwaliteitsvol zorgt voor en omgaat met een collectie cultureel erfgoed die voornamelijk tot stand komt door overdracht van archiefbestanden
- erfgoedbibliotheek: een organisatie die een cultureelerfgoedwerking ontplooit die past in de hedendaagse praktijk en theorie van de informatie en bibliotheekwetenschap en die kwaliteitsvol zorgt voor en omgaat met een collectie cultureel erfgoed gaande van de oudste schriftmaterialen en de eerste gedrukte publicaties tot hedendaagse gedrukte publicaties en digitale publicaties.
De erkenningsvoorwaarden en criteria zijn een mix van kwalitatieve en kwantitatieve criteria. Ze hebben in de eerste plaats betrekking op de kwaliteitsvolle uitoefening van de vijf functies: • herkennen en verzamelen • behouden en borgen • onderzoeken • presenteren en toeleiden • participeren?
Wat zijn de vijf kerntaken of functies in de cultureelerfgoedwerking?
- herkennen en verzamelen: benoemen, in kaart brengen, registreren, documenteren, waarderen, verwerven, selecteren en herbestemmen van cultureel erfgoed
- behouden en borgen: verzekeren van het voortbestaan van cultureel erfgoed door het in adequate omstandigheden te bewaren, te conserveren, te restaureren, te actualiseren, te borgen en door te geven
- onderzoeken: onderzoeken van cultureel erfgoed en van cultureelerfgoedwerking of stimuleren en faciliteren ervan
- presenteren en toeleiden: delen van cultureel erfgoed met erfgoedgemeenschappen, met het grote publiek of met specifieke doelgroepen via presentatie, toeleiding, educatie en het cultureel erfgoed beschikbaar maken voor raadpleging en gebruik
- participeren: actief betrekken van de maatschappij, in het bijzonder van erfgoedgemeenschappen, bij cultureelerfgoedwerking
De functies omvatten de geïdentificeerde erfgoedtaken, zowel voor roerend als immaterieel erfgoed.
De conceptnota ‘Naar een duurzame cultureelerfgoedwerking in Vlaanderen’ stippelt de koers uit op lange termijn voor het cultureel erfgoed en de cultureelerfgoedwerking in Vlaanderen en laat voldoende ruimte om in te haken op steeds evoluerende internationale kaders en de instrumenten die nodig zijn om dat waar te maken. Niet alleen het cultureel erfgoed zelf, maar ook bepaalde aspecten van de cultureelerfgoedwerking en het cultureelerfgoedbeleid moeten immers de tand des tijds kunnen doorstaan. De vijf functies komen overeen met de eerste vijf erfgoedtaken uit de Conceptnota.
Naast de uitvoering van de functies worden garanties voor de continuïteit van de werking, de toegankelijkheid en de toekomst van het cultureel erfgoed gevraagd. Ook het zakelijke beheer en de kwaliteitszorg worden onder de loep genomen. De normen bieden handvaten om te werken aan de kwaliteit en de professionele groei. Door transparante voorwaarden en criteria te definiëren moedigt een erkenning ontwikkeling en samenwerking binnen de organisatie aan. De definities en toelichting bij de functie zijn niet exhaustief bedoeld. Ze worden bewust open geformuleerd, zodat er voldoende ruimte wordt gelaten om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen, evoluerende internationale kaders, de dynamiek van het veld, de eigenheid van de collectie en de diversiteit aan noden die er zijn.
Bij de toetsing wordt gekeken naar het vermogen van een organisatie om zich verder te ontwikkelen. Er wordt nadrukkelijk gekozen voor een constructief en ontwikkelingsgericht beleid. Het kwaliteitslabel is in de eerste plaats versterkend bedoeld, om een voortdurend proces van verbetering van de werking op gang te brengen. In plaats van een statische beoordeling wordt rekening gehouden met bijvoorbeeld nog lopende processen en toekomstige plannen. In het advies wordt, naast de algemene bevindingen en de motivering per voorwaarde of criterium, ruime aandacht gegeven aan zowel de nodige ontwikkelingsacties, de aandachtspunten, als aan de groei- en verbeteringsmogelijkheden in de toekomst.