Organisatie
Inzetten op een duurzame werking, of een campagne over de positieve invloed van diversiteit binnen teams. Dit is maar een greep uit de overheidsbrede thema’s waarvoor het Departement Cultuur, Jeugd en Media zich in 2019 engageerde. Daarnaast waren er een aantal belangrijke ontwikkelingen in de eigen organisatie. Ontdek er alles over in dit hoofdstuk.
Voor een betere toekomst: Voka Charter Duurzaam Ondernemen
In 2019 zette het departement in op een transitie die vandaag meer en meer draagvlak vindt: duurzame ontwikkeling. Daarmee denken we op de lange termijn na over de impact van onze werking op de planeet. Als kroon op het werk kreeg het departement het label ‘Voka Charter Duurzaam Ondernemen’.
De wereld veranderen begint bij jezelf. Als voortrekker kunnen we de noodzakelijke transitie naar een duurzame samenleving alleen mee realiseren als we zelf het goede voorbeeld geven. Dat betekent dat we omzichtig omspringen met eigen mensen en middelen, onze infrastructuur verantwoord de toekomst inloodsen, aan duurzaam data- en kennisbeheer doen en maatregelen nemen om onze ecologische voetafdruk te verkleinen.
Duurzaam actieplan van Voka
Om die thema's intern structureel op de agenda te zetten en te houden, gingen we in zee met Voka. Het Voka Charter Duurzaam Ondernemen (VCDO) biedt alle organisaties de mogelijkheid om via een jaarlijks actieplan aan duurzaam ondernemen te werken. En dat op maat, resultaatgericht en met oog voor optimalisatie. De 17 Duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties vormen daarvoor het universele kader. Op het einde van het jaar bekijkt een team van onafhankelijke deskundigen de realisaties. Bij een positieve evaluatie kennen ze het VCDO-label toe.
Een greep uit onze acties in 2019
- We werkten een duurzaamheidsvisie en strategie uit via een intern participatief traject.
- We voerden energiescans uit bij de gebouwen in beheer van het Fonds Culturele Infrastructuur (FoCI). Op basis daarvan stelden we een actieplan op dat maatregelen bevat voor deze gebouwen tot en met 2024.
- We organiseerden meer dan vijftig duurzame evenementen in 2019 met in totaal ongeveer vierduizend deelnemers.
- We maten het volume geprint papier en sensibiliseerden onze collega’s. Daardoor daalde het volume in het Arenberggebouw met meer dan twintig procent.
- Met een enthousiaste groep interne vrijwilligers - het “ecoteam" – zamelden we bij de personeelsleden 1.300 euro in tijdens De Warmste Week. Dat bedrag ging naar de vzw’s Pirlewiet en Canisha. Ook de Week van de Fair Trade kreeg via een gezellig kraampje de nodige aandacht.
- We namen met een delegatie van het departement deel aan Race For The Cure in Antwerpen.
Bekroond met het label ‘Voka Charter Duurzaam Ondernemen’
Heel fier legden we op 15 januari 2020 onze resultaten voor aan de evaluatiecommissie van Voka. En als kroon op het werk ontving het departement eind maart het label ‘Voka Charter Duurzaam Ondernemen’.
Een bewogen jaar dankzij Move@Work
Binnen de visie van het departement staat zorg voor de medewerker centraal. In 2019 zetten we in op vier thema’s om het welzijn van onze medewerkers te versterken: mentale veerkracht, fit en gezond leven, werk-privébalans en re-integratie. Dat kadert binnen het project ‘Gezond leven op het werk’, dat de Vlaamse overheid in 2018 opstartte en waarmee ze haar werknemers wil aanmoedigen om meer te bewegen en gezonder te eten.
Initiatieven op maat van het personeel
Begin 2019 ontstond de werkgroep Move@Work om het thema fit en gezond leven te vertalen naar concrete acties. Het team Personeel coördineert deze werkgroep, die uit een tiental medewerkers uit verschillende teams bestaat. Daarnaast gingen we een nauwe samenwerking aan met Sport Vlaanderen om het aanbod zo uitgebreid mogelijk te maken.
De werkgroep stelde op basis van een personeelsbevraging een mix van laagdrempelige initiatieven samen. Dat gaat van middagwandelingen tot meer sportieve acties zoals sportlessen. Omdat een gezonde levensstijl meer omvat dan enkel bewegen schonk de werkgroep ook aandacht aan gezonde voeding, ergonomie en sedentair gedrag.
Een greep uit de acties van 2019:
- Sportlessen (al dan niet virtueel): yoga, BBB, tai chi, body balance, body combat, Sh’bam …
- Tafeltenniscompetitie
- Preventiecampagne om wisselwerken te stimuleren
- Deelname Race For The Cure
- Start to run
- Infosessies rond gezonde voeding, ergonomie, wisselwerken
Sportstraat in Arenberggebouw
Om te bewegen heb je de juiste omgeving nodig. Daarom legde Sport Vlaanderen eind 2019 een ‘Sportstraat’ in het Arenberggebouw aan. Die omvat een zaal met een installatie en materiaal voor virtuele lessen en een zaal voor andere sportactiviteiten zoals tafeltennis.
Uit spontane reacties leidden we af dat de medewerkers de acties positief onthalen. Via de succesvolle stappenactie konden we zelfs drie goede doelen steunen. In 2020 zet Move@Work verder in op de vier welzijnsthema’s.
Collega’s delen kennis via maatwerkopleidingen en inspiratiesessies
In 2019 registreerde team Personeel 1354 vormingsaanvragen voor medewerkers van het hoofdbestuur en de buitendiensten zonder DAB-structuur. Dat is bijna een verdubbeling ten opzichte van 2018, toen er 743 aanvragen binnenkwamen.
Verschillende vormingsaanvragen
Interne opleidingen Het Agentschap Overheidspersoneel (AgO) biedt een ruim aanbod aan interne opleidingen aan. Externe opleidingen Medewerkers kunnen ook externe opleidingen volgen bij andere aanbieders en sectororganisaties. Maatwerkopleidingen Deze opleidingen of infosessies organiseren we zelf regelmatig in huis. Die gaan van maatopleidingen door een externe lesgever tot interne kennisoverdrachten tussen collega’s. Inspiratiesessies Sinds eind november 2019 registreren we ook structureel de inspiratiesessies. Daarin komen maatschappelijke en actuele beleidsdossiers aan bod. De dialoog tussen de (meestal externe) spreker en de deelnemers staat er centraal. Die sessies vinden doorgaans plaats over de middag en worden georganiseerd op initiatief van de medewerkers.
Maatwerkopleidingen: groot succes
Maar liefst meer dan twee derde van de vormingsaanvragen (922 aanvragen) was voor een maatwerkopleiding. We zijn dan ook trots op het aanbod leerinitiatieven van het departement. Die zijn alleen mogelijk dankzij de inspanningen, het enthousiasme en de expertise van heel wat collega’s. Door voortdurend aan onze opleidingscultuur te bouwen willen we een lerende organisatie zijn.
Uitkanteling KMSKA
Het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA) staat voor een heropening die enorme groeikansen biedt. Het KMSKA beheert de belangrijkste openbare kunstcollectie in Vlaanderen, een collectie van internationaal topniveau, die bovendien in een prestigieus gerenoveerd museumgebouw getoond zal worden. Om zijn doelstellingen te bereiken en een eigen organisatiecultuur uit te bouwen heeft het KMSKA nood aan een verhoogde operationele autonomie die het museum voldoende slagkracht geeft.
Tijdens de vorige legislatuur zetten we een traject op poten om het KMSKA, dat sinds 2014 onderdeel is van het Departement Cultuur, Jeugd en Media, te verzelfstandigen. Bij een verzelfstandiging kan het KMSKA als een performant museumbedrijf worden gerund, waarin cultureel ondernemerschap en cultural governance belangrijke uitgangspunten vormen.
Belangrijke stap: oprichting van EVA KMSKA vzw
Een eerste belangrijke stap richting verzelfstandiging was de bekrachtiging door de Vlaamse Regering van het ‘decreet tot oprichting van het privaatrechtelijk vormgegeven extern verzelfstandigd agentschap Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen in de vorm van een vereniging zonder winstoogmerk’. Dat gebeurde op 26 januari 2018. Daarna keurde de Vlaamse Regering op 19 oktober 2018 de ontwerpstatuten voor de vzw goed. Op 8 februari 2019 droeg de Vlaamse Regering zeven bestuursleden en twee regeringscommissarissen voor. Tot slot vond op 22 maart 2019 de oprichtingsvergadering van de nieuwe vzw plaats en kon de vzw dus echt van start gaan.
Samenwerkingsovereenkomst met de Vlaamse Gemeenschap
In het voorjaar van 2019 sloten het privaatrechtelijk vormgegeven EVA KMSKA en de Vlaamse Gemeenschap een samenwerkingsovereenkomst af. Op dat moment liepen er ook onderhandelingen met de vakbonden met het oog op de inkanteling van de contractuele personeelsleden in het EVA KMSKA vzw. Op 3 juli 2019 bereikten we een protocolakkoord met de vakbonden over de loon- en arbeidsvoorwaarden voor de contractuele personeelsleden van het EVA KMSKA vzw. Op 7 oktober 2019 keurden de personeelsleden dat goed, waarna het in een ondernemings-cao gegoten werd. De statutaire personeelsleden van het KMSKA staan sinds 1 januari 2020 ter beschikking van de nieuwe vzw.
Sindsdien verloopt ook de volledige werking van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen via het Extern Verzelfstandigd Agentschap vzw KMSKA. Die aangepaste positionering en rechtsvorm van het museum legde de basis voor een duurzaam organisatiemodel voor een hedendaags en toekomstgericht museumbedrijf, dat cultureel ondernemerschap in de praktijk weet te brengen.
Nieuwbouw Frans Masereel Centrum
Op 9 februari 2019 huldigden we op de site van het Frans Masereel Centrum (Kasterlee) een gloednieuw paviljoen in, goed voor 420 m2 extra atelier- en tentoonstellingsruimte. De nieuwbouw betekent een belangrijke versterking van de missie van deze internationaal gerenommeerde residentieplek, waar hedendaagse kunstenaars het grafische beeld in al zijn aspecten kunnen onderzoeken of inschakelen binnen een bredere praktijk.
Traject van 2013 tot en met 2019
Op 30 juni openden we de nieuwbouw feestelijk met de reizende groepstentoonstelling Which Mirror Do You Want To Lick? (WMDYWTL) en een print art fair met werk van verschillende binnenlandse en buitenlandse kunstenaars. Aan deze nieuwbouw ging een heel traject vooraf, dat in de loop van 2013 begon met een open oproep via de Vlaamse Bouwmeester. De winnaar van de ontwerpwedstrijd was architect Hideyuki Nakayama uit Tokyo, die samenwerkte met het Parijse LIST Architecture. Het ontwerp- en bouwproces gebeurde in nauwe samenwerking met het Belgische studiebureau Bureau Bouwtechniek en het Duitse Bollinger-Grohmann Ingenieure.
Franse architectuurprijs voor meest productieve werkplaats
Het interieur van het paviljoen vormt als het ware een architecturale krachttoer, waarbij het kegelvormige plafond meteen in het oog springt. Binnenin zijn immers zo’n achthonderd houten balken zichtbaar die samen een op zich dragende structuur vormen. In het kader van het project Kunst in Opdracht ging het centrum een samenwerking aan met de Brusselse kunstenaar Jean Glibert, die zijn kunstwerk op een bijzonder geslaagde manier integreerde in de structuur van het plafond. Het kunstwerk vormt een bijzonder samenspel van kleine, witte vlakken binnen een ruimer afgebakende projectie. Naargelang van de lichtinval en het standpunt van de kijker leidt dat telkens tot een andere verrassende beleving.
In het kader van de nieuwbouw stelde LIST Architecture zich in de loop van 2019 kandidaat voor de Franse architectuurprijs Prix AMO. Het project won de prijs voor meest productieve werkplaats. In haar verslag prees de jury de neutraliteit van het project:
“Neutraliteit is hier niet formeel, maar komt tot uiting in de gelijkwaardigheid van verschillende vaardigheden, tussen kunst en architectuur, tussen tonen en doen, werken en nadenken.”
Campagne diversiteit: Bonte Bende
De Vlaamse overheid lanceerde in mei 2019 haar campagne Bonte Bende, waarmee ze de positieve effecten van diversiteit binnen teams onder de aandacht bracht. Een aantal collega’s van het team Kennisontwikkeling namen de rol van ‘bonte bende’ op zich in de campagnevideo en campagnebeelden.
Diversiteit zorgt voor een positieve dynamiek
Het departement probeert in zijn personeelsbeleid aandacht te hebben voor het aspect diversiteit, want een diverse samenstelling geeft een positieve dynamiek aan een team. Iedereen leert rekening houden met zijn of haar naaste collega en met de mogelijkheden van die persoon. Een ander groot voordeel is dat iedereen zich vanuit zijn persoonlijke situatie in andere contexten beweegt, wat het delen van ideeën en zoeken naar oplossingen stimuleert.
Een team kan nooit een volledig representatieve afspiegeling van de maatschappij zijn, maar met een goede mix van diverse profielen kunnen we er wel naar streven. Door de grote verscheidenheid aan individuele talenten staan de collega’s open voor verschillen en kunnen we hen verbinden rond een veelheid aan aspecten.
“Je verruimt je blik, staat toleranter tegenover verschillende visies en leert eruit, zowel op professioneel als persoonlijk vlak.”
Lara Grieten
Specialist kennisontsluiting binnen het team Kennisontwikkeling
Campagnebeeld "Bonde bende"